Aşırı işlenmiş gıdalar, katkı maddeleriyle dolu ama hiçbir tam gıda ihtiva etmeyen “yemeye hazır” veya “ısıtmaya hazır” gıdalar olarak da tarif edilebilir.
Aşırı işlenmiş gıdaların kalp-damar hastalıkları riskini artırdığını gösteren çok sayıda epidemiyolojik çalışma vardır.
İşleme, gıda matriksinde önemli değişikliklere sebep olur, bu da aşırı işlenmiş gıdaların benzer besin bileşimine sahip rafine edilmemiş bütün gıdalardan farklı şekilde sağlığı etkilemesine yol açar.
Aşırı işlenmiş gıdaların oldukça bozulmuş fiziksel yapısı, bağırsaklardan emilimi, tokluğu, glisemik cevabı ve bağırsak mikrobiyota bileşimini ve işlevini etkileyerek kardiyometabolik sağlığa zarar verebilir.
Gıda katkı maddeleri ve işleme sırasında oluşan atıkların da kalp-damar hastalığı riskinde rolleri olabilir.
Anahtar biyolojik yollar arasında değişen serum lipit seviyeleri, bağırsak mikrobiyotasının değişmesi ve konak-mikrobiyota etkileşimleri, obezite, enflamasyon, oksidatif stres, glukoz toleransının bozulması, insülin direnci ve hipertansiyon yer alır.
Aşırı işlemenin tüm yiyecekleri nasıl değiştirdiğini ve bu yiyeceklerin sağlığı hangi yollardan etkilediğini anlamak, zararlı işleme tekniklerini ve bileşenlerini ortadan kaldırmak için bir ön şarttır (1).
Gelelim neticeye
Bizde metabolizma ve diyabet bilim dünyası için sadece kalp-damar hastalıklarının değil obezite, diyabet, kanserler, bunama, astım-alerji gibi tüm kronik enflamatuar hastalıkların riskini artıran “aşırı işlenmiş gıdalar” âdeta yok hükmündedir.
Bilim dünyası, aşırı işlenmiş gıdalara karşı kör, sağır, dilsiz ve hissiz rolünü oynamaya devam ettikçe bu hastalıkların önlenmesi mümkün olmayacaktır.
Aşırı işlenmiş gıdaların olmadığı bir dünyada bu kronik hastalıklar da KOVİD gibi enfeksiyon hastalıkları ve bunlara balı ağır tablo ve ölümler de asla bu kadar çok olmazdı.
Kaynak:
