Antibiyotiklerin gelişigüzel kullanımında hep sıradan vatandaşlar veya eczacılar suçlanır.
“Komşu tavsiyesi ile antibiyotik alınıyor” denir; “parasını bastıran istediği antibiyotiği alıyor” denir.
Doğrudur, gereksiz antibiyotik kullanımında vatandaşın da eczacının da katkısı vardır ama bu işin baş sorumlusu “doktorlardır”.
Sebebi de gayet açık; vatandaş da eczacı da antibiyotik içmeyi doktorlardan öğrendi.
Baktılar ki her ateşi olana, öksürene, boğazı ağrıyana antibiyotik yazılıyor, onlar da ne doktoru meşgul edelim ne biz zaman kaybedelim ne masrafa girelim diyerek antibiyotiklerini kendileri almaya başladılar.
Bilinçsiz antibiyotik kullanımını, israfını önlemenin yolu vatandaşı veya eczacıyı değil, esas doktorları eğitmekten geçer.
Sanmayın ki bu durum sadece bize has bir olaydır.
Hayır, asla değil; Amerika’ sından Avrupa’ sına hiçbir ülkenin ötekinden farkı yoktur.
USA’ da yapılan bir araştırma da bunu apaçık ortaya koyuyor (1).
Araştırma, 1996-2010 döneminde ayaktan tedavi gören hastalar içinde akut bronşit için doktora başvuran 3 bin 153 kişinin yüzde 71’ ine antibiyotik yazıldığını gösteriyor.
Üstelik antibiyotik yazılmasında hastanın ne tür bir sağlık güvencesinin olduğu veya ülkenin hangi eyaletinden olduğunun da bir önemi olmadığı anlaşılıyor.
Oysa akut bronşit tedavisinde antibiyotiklerin yerinin olmadığı 40 seneden beri biliniyor ve bu durum hem kılavuzlarda bildiriliyor hem bu konuda doktorlara 15 seneden beri eğitim yapılıyor.
2005’ den beri kısa adı HEDIS olan “Healthcare Effectiveness Data and Information Set” hekimlerden akut bronşit için asla antibiyotik yazmamasını istiyor.
Hastalık Kontrol ve Öneme Merkezi (CDC) şu bilgileri veriyor (2):
Akut öksürüklerin yüzde 90’ dan fazlasının sebebi bakteriler değil virüslerdir.
Hastaların tatmin olmalarında “etkili bir iletişim” antibiyotiklerden daha önemlidir.
Renkli balgamı olan 400 akut bronşitli hastada 10 günlük amoksilin-klavulanik asit veya ibuprofen tedavisinin öksürük ve balgama olan etkisinin plasebodan farklı olmadığı gibi antibiyotik alanlarda yan etki riskinin daha yüksek olduğu gösterildi (3).
Gelelim neticeye
Doktorların kafasındaki akut bronşit için antibiyotik yazma inancını parçalamak “atomu parçalamaktan daha zormuş”.
Tıp fakültesinde ilk öğretilen “Önce zarar verme”, “Hastalık yok hasta vardır” gibi temel prensiplere “Akut bronşit için antibiyotik yazılmaz” da eklense işe yarar mı acaba?
KAYNAKLAR
1. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1872806
2. http://www.cdc.gov/getsmart/campaign-materials/info-sheets/adult-acute-cough-illness.pdf
3. http://www.bmj.com/content/347/bmj.f5762?etoc=
