SİNSİ HASTALIKAkciğer tüberkülozu sinsi bir hastalıktır ve hiçbir belirti tüberküloz için tipik değildir. Öksürük, balgam, kanama, ateş, halsizlik, kilo kaybı gibi belirtiler bazen tek başına, bazen hepsi birden ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda ilerlemiş hastalığa rağmen hiçbir şikâyet de bulunmayabilir. Bunlarda tanı tesadüfen çekilen bir akciğer röntgeninde saptanan bulgular nedeniyle konur. Tüberküloz, seyrek olarak da zatürreede olduğu gibi ani olarak yüksek ateş, öksürük, balgam ve genel durum kötüleşmesi gibi bulgularla ortaya çıkabilir.
Akciğer tüberkülozunun belirtileri, doğrudan doğruya akciğerle ilgili olanlar ve genel belirtiler olmak üzere iki grupta incelenebilir.
AKCİĞERLERLE İLGİLİ BELİRTİLER
En sık rastlanan şikâyet öksürüktür. Bu, halk arasında veremli gibi öksürüyor veya kesik kesik öksürüyor şeklinde tanımlanır. Gerçekten de tüberkülozlu hastanın öksürüğü astımlılardaki gibi hastayı rahatsız eden şiddetli bir öksürük değildir. Hastalar çoğu zaman bu öksürüğe önem vermez, kimi ‘üşüttüm, ondandır’ der geçer, kimi de ‘sigara öksürüğü’ diye üzerinde durmaz. Ancak, 2 haftadan fazla süren her öksürük tüberküloz şüphesi uyandırmalı ve bu kişilere mutlaka bir akciğer röntgeni çekilmelidir.
Başlangıçta genellikle kuru olan öksürük ilerleyen günlerde balgamla birlikte olabilir. Balgam beyaz veya hafif sarı renktedir ve miktarı da çok fazla değildir. Başta çocuklar olmak üzere birçok hasta inceleme için balgam vermekte zorlanır. Çok miktarda balgam tüberküloz için olağan değildir ve böyle durumlarda tüberkülozdan çok apse, zatürree, kronik bronşit gibi hastalıklar akla gelmelidir.
Hastaları korkutan ve hemen doktora başvurmalarına yol açan en önemli belirti kan tükürme veya balgamın kanla karışık olmasıdır. Bu, bazen hastalığın ilk belirtisi bile olabilir. Şiddetli bir kanama nedeniyle tanı konan tüberkülozlu sayısı hiç de az değildir. Günümüzde artık ender de olsa, bu ağır kanama hastanın ölümüne bile neden olabilir.
Bazı tüberkülozlularda göğüs ağrısı olabilir. Nedeni, akciğerdeki iltihabın akciğer zarını etkilemiş olmasıdır. Bu ağrı öksürürken ya da gülerken ortaya çıkan, hastanın derin nefes almasını engelleyen, batıcı tarzda bir ağrıdır. Çok ender olarak, akciğer zarları arasına hava kaçması durumunda (pnömotoraks) çok şiddetli ağrılar görülebilir.
Nefes darlığı ancak ilerlemiş hastalığı olanlarda ya da akciğerdeki iltihapla beraber akciğer zarları arasında sıvı toplanmış olan hastalarda görülen bir belirtidir.
GENEL BELİRTİLER
Bir çok hastada akciğere ait hiçbir belirti olmadan ateş, halsizlik, gece terlemesi ve kilo kaybı gibi genel şikayetler tek tek veya hepsi bir arada olabilir.
Ateş, genellikle akşam ve geceleri ortaya çıkar ve çok yüksek değildir. Birçok hasta ateşinin olduğunun farkında bile olmaz, ama yaygın hastalığı olanlarda 40 dereceye kadar çıkan ateş de görülebilir. Ateş, bazı hastalarda tüberkülozun tek belirtisi olabilir, bu nedenle nedeni bilinmeyen ateşli hastalarda tüberküloz da düşünülmelidir.
Gece terlemesi halk arasında tüberkülozun tipik belirtisi olarak değerlendirilir. Gerçekten de tüberküloz gece terlemesine yol açan bir hastalık olmakla beraber, bu belirti lenfoma, diyabet, hipertroidi, reflü, menopoz gibi pek çok durumda da görülebilir.
İştahsızlık, halsizlik, çabuk yorulma ve kilo kaybı hastalık ilerledikçe ortaya çıkan belirtilerdir. Özellikle, zayıflamak için bilinçsiz diyet yapan kişilerde tüberkülozun sık görüldüğünü hatırlatmak isterim.
DİĞER BELİRTİLER
Akciğer tüberkülozlu hastalarda sık olmayarak bulantı, kusma, baş ağrısı, baş dönmesi gibi farklı belirtiler de görülebilir.
YAŞILARA DİKKAT
Akciğer tüberkülozu yaşlılarda çok atipik belirtilere yol açar. Belirgin bir neden yokken hastanın genel durumunun bozulması, düşkünlük, bilinç değişiklikleri tüberkülozla ilgili olabilir. Bazı yaşlılarda ise, tüberküloz altta yatan diyabet, KOAH, böbrek yetersizliği gibi hastalıkların kötüleşmesine neden olabilir.
