Son senelerde tanınan alerjik hastalıklardan biri de baharın gelmesiyle beraber pek çok insanı etkileyen “Ağız Alerji Sendromu” veya kısaca “Ağız Alerjisi” olarak bilinen hastalıktır.
Duyarlı insanlarda bir takım sebze ve meyvelerin yenmesinden hemen sonra ortaya çıkan ağız alerjisi dudak, dil ve yanak mukozasının sızlaması ve kaşınmasıyla başlar. Hastaların yüzde 50’sinde dudaklar şişer. Birçok hastada boğazda da kaşıntı, sızlanma ve sertlik hissi vardır. Bazen, yüzde kızarma, yanak mukozasında kabarcıklar da görülebilir.
Ağız alerjisi bir takım meyve ve sebzelerde bulunan proteinlerin bazı ağaç, çayır ve yabani ot polenlerindeki proteinlerle benzer yapıda olmalarından kaynaklanır. Bu sebeple ağız alerjisine “Polen Besin Sendromu” ismi verenler de vardır.
En çok alerji yapan besinler elma, fındık, havuç, fıstık, ceviz, patates, domates, salatalık, kavun, karpuz, muz, armut ve şeftalidir.
Belirtiler hemen başlıyor
Belirtiler, meyve veya sebzeyi yedikten 5 dakika sonra görülmeye başlar ve 30 dakika içinde de tüm belirtiler ortaya çıkmış olur. Çok nadir de olsa, belirtiler 90 dakika sonra da başlayabilir. Belirtiler, başladıktan 30-90 dakika sonra da tamamen kaybolur.
Bazı aşırı duyarlı kişilerde sadece sebze veya meyvenin yenmesi değil soyulması veya kesilmesi sırasında havaya karışan alerjenler hapşırma krizlerine sebep olur. Alerjenlerin göze veya derideki yara ve sıyrıklara temas etmesi de kaşınma, kızarma gibi belirtilere yol açar.
Ağız alerjisi olanların yüzde 80’ e yakınında astım veya alerjik nezle vardır ve bunların da hemen hemen tamamına yakınında polen alerjisi bulunur. Ağız alerjisinin belirtileri sadece polen mevsimi görülebileceği gibi, çoğu hastada tüm yıl boyunca da vardır.
Belirtiler, hastaların büyük çoğunluğunda 12 yaşından önce ortaya çıkar. Bunların üçte birinde, ağız alerjisini takiben ürtiker, mide-bağırsak sistemi alerjileri ve saman nezlesi gibi alerjilerinin diğer şekilleri de gelişir.
Ağız alerjisinin teşhisi
Ağız alerjisinin kesin teşhisi için şüpheli besin ile provokasyon testlerinin yapılması gerekir, ama bunun uygulanmasında çeşitli teknik güçlükler vardır.
Bundan dolayı, ağız alerjisi teşhisi çoğu zaman hastanın bildirdiği belirtilere dayanır. Tipik belirtileri olan bir kişide, o yiyeceğe karşı pozitif deri testi veya kanda IgE yüksekliği olması teşhis için yeterlidir. Ticari yiyecek ekstreleri yerine taze meyve ile yapılacak testler daha duyarlıdır.
Tedavi nasıl yapılır?
Ağız alerjisi olanlar kendilerine dokunan sebze veya meyvelerden uzak durmalıdır. Bu hastalar çapraz alerji yapan polen ve besinleri iyi bilmelidir.
Kereviz ile ceviz, fındık ve fıstık dışında pişirilerek veya konserve edilerek yenen sebze ve meyvelerin alerji yapma etkisi daha azdır. Elma ve diğer meyvelerin soyulması da ağız alerjisi yapma etkisini azaltabilir. Meyve ne kadar olgunsa alerji yapma etkisinin de o kadar fazla olduğu unutulmamalıdır.
Ağız alerjisi belirtileri hissedildiği zaman ağzın temiz su ile iyice yıkanması ve çalkalanması işe yarayabilir. Hemen alınacak antihistaminik sınıfı ilaçlar da belirtilerin çabuk geçmesine yardımcı olur.
Ağız alerjisinin kesin bir tedavisi yoktur.
Bazı hastalarda polenlere karşı yapılan immunoterapi yani aşı tedavisiyle ağız alerjisinin gerileyebileceği belirlenmiştir, fakat yiyeceklere karşı imunoterapinin hiçbir yararı yoktur.
Çapraz alerjilere dikkat!
Bazı polenler ile bazı sebze ve meyvelerde ortak alerjenler bulunmasına çapraz alerji adı verilir. Bu durumun en iyi bilinen örnekleri şunlardır:
Ot polenlerine alerjisi olanlar şeftali, kereviz, domates, kavun, karpuz ve portakala duyarlı olabilir.
Huş ağacına polenlerine alerjisi olanlar kivi, elma, armut, şeftali, erik, kişniş, rezene, maydanoz, kiraz, havuç, fındık ve bademe duyarlı olabilir.
Yakup otu polenlerine alerjisi olanlar başta muz ile kavun ve karpuz olmak üzere domates, hıyar, kabak, ayçiçeği, papatya (çayı) ve ekinezyaya da duyarlı olabilir.
Lateks polenlerine alerjisi olanlar muz, avokado, kivi ve papayaya karşı duyarlı olabilir.
Misk otu polenlerine alerjisi olanlar havuç, kereviz, kişniş, rezene, maydanoz, biber ve ay çiçeğine duyarlı olabilir.
