Depreme hazırlık konusu çok önemli bir konu. Ne kısır siyasete oyuncak yapılabilir ne de bir partiye yüklenebilir. Akıl ve bilim yoldaşımız olmalı. Eğer bir gün belediyeci, siyasetçi, müteahhit, bürokrat çıkar ve rant paylaşımı sona erdirilebilir de, gerçekten akılcı çözümler aranırsa diye bu makaleyi yazıyorum. Önceki makalelerimde bu hatanın 1983 ANAP iktidarıyla başladığını yazmıştım. Berber, imam, bakkal, şambalici’den müteahhitler mantar gibi çoğalmıştı 1980’li yıllarda. Kat karşılığı sistemiyle güzelim şehirler talan edildi ve çürük binalar plansız bir şekilde mantar gibi çıkıverdiler.
Bir, iki, üç katlı bahçeli evlere göre düzenlenmiş olan sokak genişlikleri aynı bırakıldı. Kanalizasyon aynı bırakıldı ama bir evin yerine 12-16 daire yapıldı. Sokaklar yükselen evlere göre düzenlenmeyince daracık havasız sıkıcı sokaklar arabalarla doldu kaldı. ANAP bu yüzden şehirlerin plansız katledilmesinde önemli bir başlangıçtır ve bu gün yaşanan sorunların da anasıdır.
Bugün Van depreminin ardından konu yine güncel oldu. Hükümetlerin belediyelerin şehircilik olayından hiçbir şey anlamadıkları her depremde ortaya çıkıyor. RANT EŞKIYALIĞI her yeri sardığı müddetçe bu sorunun biteceğine de inanmıyorum. Aklı olan bahçeli müstakil bir ev alsın otursun ve bu rantçılardan şifa beklemesin.
Yanlış uygulamalar nelerdir önce bunları sıralayacağım. Apartman altları zemin katları tüpçü, fırın, banka, alış veriş merkezi, kuyumcu, kahvehane, lokal, gıda toptancısı, kreş, dershane, pastane, kurs, karakol, sağlık ocağı, eczane, gibi yerler asla yapmayalım ruhsat vermeyelim. Bu tür yerler tek katlı geniş bahçeli olmalıdır. Kocaeli depreminde fırın üstünde oturan bir çok aile yanarak ölmüştür. Tek katlı olması gereken bu yerlerden asla taviz verilmemeli, bu sağlam kalacak yerler deprem sonrası ayakta kalmalıdır.
Depremde hangi sıkıntılar yaşanıyor ? Bu konuda Kızılay güçlendirilmeli, sivil savunma ve kurtarma ekipleri her il ve ilçede aktif tutulmalıdır. Seyyar tekerlekli tuvalet, banyo ve mutfaklar yapılmalıdır. İl ve ilçelerde itfaiye ekipleri artırılmalı temiz su ihtiyacı itfaiye tarafından karşılanmalıdır. Okullar, yurtlar, hastaneler, askeriye binaları asla çok katlı olmamalı iki katı geçmemelidir ve bahçeleri geniş tutulmalıdır.
İstanbul depremi düşünülerek bir çok ruhsatsız ve çürük binaların yıkılması gündemdedir. AKP hükümeti bu sorunu 5-6 katlı çürük binaların kat karşılığı 15-20 kat kuleler haline dönüştürerek çözmeyi planlıyormuş. Bana bu çözüm çok akılcı görünmüyor. Geçmiş ANAP hükümetlerinin hatasını tekrarlamak gibi bir şey bu. Çürük 5 katlı apartmanı yıkıp yerine yine çürük 20 katlı bir kule dikilecekse bu akıl işi olmaz. Müteahhitlerin cebi dolar başka bir şey olmaz. Rant eşkıyaları İstanbul boğazını yeniden talan edeceklerse yazık bu millete. Öncelik bina yıkmak değil sağlamlamak olmalıdır. Açık alanlar çoğaltılmalıdır.
Tek katlı ve geniş bahçeli olması zorunlu olan yerleri yukarıda yazmıştım. Birde sokak genişliğinin binalar yükseldikçe nasıl olması gerektiğini yazayım. 5 katlı bir apartman düşünelim. 5×3= 15 metre apartman yüksekliği olur. Karşısındaki apartman da 15 metre yüksekliğinde olur ve bu sokak 30 metre genişliğinde olmalıdır. En azından 25 metre olmalıdır ki sokaklar araç mezarlığına dönüşmesin. Şimdi sokaklarımız 10-12 metredir. Daracık havası bunaltıcıdır. 20-30 katlı kuleler bu hesaba göre nasıl olmalıdır ? 20×3 metre = 60 metre yüksekliğindeki kulenin 60 metre uzaklığında başka bina bulunmak zorunda. Ayrıca başka bir sorun da şudur. 10-12 daireli apartmanlarda yıllardır bir yöneticilik sistemini rayına oturtamadık. Her daire kafasına estiğini yapıyor. 20-30 katlı 100-150 daireli bu yeni kulelerde oturanlar kafayı bozarlar. Hele zemin katta yer genişletme hırslısı bir beyinsiz birkaç kolon keserse seyreyle gümbürtüyü.
