Çalışanların 4857 sayılı İş Kanunundan doğan haklarından birisi de mazeret iznidir.
Mazeret izni çalışanın İş Kanununda düzenlenmiş özel hayatını ilgilendiren belirli nedenlerden dolayı işe gelememe durumlarında verilen ücretli izindir.
4857 sayılı İş Kanunu tarafından, çalışana olağanüstü bir durumundan dolayı verilmiş yıllık izin dışındaki ücretli izinlere mazeret izni denir.
Mazeret, çalışanların kendi özel durumlarıyla ilgili işe devam etmesini engelleyen nedenler olarak kabul edilmektedir. Çalışanın mazeretine bağlı olarak bu günlerde işyerinde iş görmesi beklenmez.
İşverenler, kanunda sayılan nedenlere bağlı mazeret iznini vermek zorundadır.
Mazeret izni, İş Kanunu ile düzenlenen bir hak olup, aynı zamanda iş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmeleri ile genişletilebilmesi mümkündür. Örneğin, İş Kanununda yer almamasına rağmen, bazı şirketlerde toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile taşınma izni verilebilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu gereğince düzenlenen mazeret izinleri şu şekilde kullanılır:
Çalışan evlenirse,
Çalışan evlat edinirse,
Çalışan anne, babasını, kardeşini, eşini, evladını kaybettiyse,
Çalışanın eşi doğum yapmışsa,
Çalışanın en az yüzde 70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun olması durumunda onun tedavi sürecinde mazeret izni kullanılabilir. Hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından mazeret izni hakkını kullanabilir.
Süresi;
Çalışanın evlenmesi halinde mazeret izin süresi 3 gün,
Çalışanın annesinin, babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun vefat etmesi halinde 3 gün,
Çalışanın evlat edinmesi durumunda 3 gün,
Çalışanın eşinin doğum yapması halinde 5 gün mazeret izni kullanılabilir.
Çalışanın en az yüzde 70 engele sahip ya da süreğen hastalığı olan çocuğu varsa o çocuğun tedavisi için 1 yıl içinde tek seferde ya da bölerek 10 güne kadar mazeret izni kullanma hakkı bulunur. Böyle bir durumdan faydalanmak için hastalık raporu ile bunun ispatlanması gerekir ve mazeret iznini çalışan ebeveynlerden biri kullanabilir.
Mazeret izinleri takvim günü olarak düzenlenen bir izin türüdür. Örneğin cumartesi günü evlenen bir çalışanın mazeret izni cumartesi, pazar ve pazartesi ile birlikte 3 gün olarak kullanılır.
Mazeret izinleri özelliği gereği ücretli izinlerdir. Çalışanın ücretinden bu izinleri kullanması nedeniyle kesinti yapılmaz.
Mazeret izinleri çalışanın kıdemine bağlı bir hak değildir. Yıllık izinde olduğu gibi bir yıl çalışma şartına bağlı olarak verilmez; çalışanın kıdemi ne olursa olsun mazeret doğduğunda çalışan izne hak kazanır. Çalışan mazeretini işverene bildirmek zorundadır.
