İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıkların çözümünü kolaylaştırmak amacıyla 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile birlikte bazı davalarda mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurma zorunluluğu getirildi. Yaklaşık 8 aydır uygulanan dava şartı olarak arabulucuya gitme zorunluluğunda büyük başarı sağlandığını söyleyebiliriz.
Dava Şartı Arabuluculuk Uygulama İstatistikleri incelendiğinde, 02.01.2018 ve 27.05.2018 tarihleri arasında 127 bin 845 dosyadan tutanak düzenlenen 38.667 dosyada (%65) anlaşma sağlandığı, 20.510 dosyada (%35) ise arabulucu görüşmesi sonunda anlaşma sağlanamadığı görülmektedir.
Dava şartı olarak arabulucuya gidilmesiyle birlikte hem avukat hem bilirkişi ve harç gibi yargı masraflarına katlanılmayacak, hem de daha kısa bir sürede işçi ve işveren arasında anlaşma sağlanarak iş barışı korunmuş olacaktır.
İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıkların dostane ve uzlaşarak çözülmesi için bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak aranmaktadır.
Başvuru karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılması gerekmektedir.
Başvuran taraf, kendisine ve elinde bulunması halinde karşı tarafa ait her türlü iletişim bilgisini büroya vermek zorundadır.
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir.
Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Aksi durumda arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması halinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilecektir.
***
Hangi Alacaklar Arabulucuya Gidecek?
Çalışan tarafından talep edilebilecek; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, ayrımcılık (eşitliğe aykırılık) tazminatı, sendikal tazminat, mobbing tazminatı, ücret, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti, kullanılmayan yıllık izin ücreti alacağı, hafta tatili ücreti, belirli süreli sözleşmenin feshinde bakiye süre ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve benzeri işçilik alacaklarının söz konusu olması halinde arabulucuya gidilecek.
İşçi ve işveren arasında haksız fiil veya sebepsiz zenginleşme gibi nedenlerden doğduğu iddia edilen ve iş ilişkisinden kaynaklanan alacak ve tazminat talepleri için de arabulucuya başvurulması bir dava şartıdır.
İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi veya manevi tazminat davaları ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları arabuluculuk kapsamı dışındadır.
***
Arabulucuda Anlaşılamazsa…
Dava şartı olarak arabulucuya gitmek zorunlu, ancak arabulucuda uzlaşmak zorunlu değildir. Bu nedenle taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa mahkemeye gidilmesinde herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Arabulucuda anlaşılamaması halinde tarafların mahkeme huzurunda haklarını aramaları mümkündür.
Arabuluculuk görüşmeleri sonunda tarafların anlaşmaya varmaları halinde, üzerinde anlaşılmış olan hususların tehdit, hile, cebir gibi taraf iradelerini sakatlayan bir olgunun varlığı söz konusu değilse taraflarca yeniden yargı konusu yapılması mümkün değildir.
***
Toplantıya Gelmeyen Masrafları Öder!
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez.
Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılacaktır.
Bu nedenle arabulucu çağrılarında mutlaka ilk toplantıya gidilmesi önemlidir.
