Yağlı Pehlivan Güreşleri

Adı sıklıkla anılan yağlı güreş, geleneksel bir Türk sporudur. Güreşçiler, vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu adla anılır. “Er Meydanı` denilen alanlarda yapılır.

Güreşçilerin vücutlarının yağlanması nedeniyle birbirlerini tutmaları zorlaştığından, büyük güç ve ustalık gerektiren bir spor dalıdır.

Tarihçe

Mısır kaynaklı olan yağlı güreşler, deniz ticareti ile Avrupa`ya ve Balkanlar`a taşınmıştır. Özellikle bir düğün eğlencesi olarak güreşçilerin büyük toprak sahipleri tarafından davet edilmeleriyle gerçekleşmiştir.

Türklerin MÖ 4. yy.dan beri güreş yaptıkları bilinmektedir. İlkbahar aylarında doğanın canlanışı için yapılan kutlamalarda, evlenme törenlerinde ve zafer şölenlerinde hep güreş müsabakaları yapılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu`nda karakucak ve yağlı güreşler yaygın olarak devlet denetiminde ve himayesinde düzenlenmiştir. Birçok bölgede güreş tekkeleri kurulmuş, bunların başlarında ‘şeyh’ adı verilen eski ve ünlü pehlivanlar görev almıştır.

Osmanlı padişahlarından Sultan 4. Murat ve Sultan Abdülaziz de bizzat güreş yaparak bu spora gösterdikleri önemi ortaya koymuşlardır.

650 yıllık geçmişe sahip Edirne Sarayiçi`nde yapılan Kırkpınar Yağlı Güreşleri, bu sporun ve Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası olduğunu kanıtlamıştır.

Pehlivan

Farsça bir sözcüktür Pehlivan… Burhan-ı Katı`ya göre asıl anlamı; yürekli, cesur, yiğit ise de; zabit, vali, iri vücutlu ve doğru sözlü kimseye de pehlivan denilir. Bu nedenle yerine göre çeşitli zamanlarda değişik anlamlarda kullanılmıştır.

Tarihin Selçuklular döneminde kahramanlık gösteren savaşçılarda üstün başarı kazanan atıcı, güreşçi, gürzcülere pehlivan denilse de; bu sıfat 16. yy. başlarında yalnız sporcular için kullanılmıştır. Pehlivan sözcüğünün bu anlamda kullanılışı, Sultan II. Mahmut döneminin sonuna dek sürmüştür.

Türk toplumunda erkeği, kadını ve çocuğuyla güreş sever; ruhlarındaki savaşçı duyguların da etkisiyle güreşçiye saygı duyar ve pehlivanlara ayrıcalık tanırlar. Güreşçiye karşı duyulan sevgi ve saygı pehlivanların güçlü, kuvvetli vücut yapısı ve adaleleri gelişmiş, sağlıklı görünümlü kimseler olmasından kaynaklanır. Pehlivanların kahraman, yiğit, doğru ve mert, `eline, beline ve diline sahip` insanlar olduğu beyinlerde algılanmıştır.

Osmanlılar zamanında saray dışında yapılan güreş etkinlikleri; panayırlarda, düğünlerde, bir hayır kurumu yararına ya da bu işi meslek edinmiş kişilerin özel yer ve salonlarında yapıldığı söylenmektedir. Ayrıca düğün ve ramazan güreşleri adı altında düzenlenen etkinlikler olmuştur.

Sıkletler (Boylar)

Kırkpınar başta olmak üzere, büyük çaplı yağlı güreş müsabakalarında boylar, şu şekilde düzenlenmiştir:

Teşvik Boyu / Deste Küçük Boy / Deste Orta Boy / Deste Büyük Boy / Küçük Orta Küçük Boy / Küçük Orta Büyük Boy / Küçük Orta Boy / Baş Altı Boy / Baş Boyu…

Güreşçi sayısının daha az olduğu yerel güreş etkinliklerindeyse boylar, aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:

Teşvik Boyu / Deste Boyu / Küçük Orta Boy / Büyük Orta Boy / Baş Altı Boy / Baş Boyu…

Anılan Pehlivanlar

Dünden bugüne (Gaddar) Kel Aliço / Molla İzzet / Koca Yusuf / Adalı Halil / Nakkaş Eyüp / Kızılcıklı Mahmut / Mehmet Ali Yağcı / Ahmet Taşçı / Ahmet Yavuz, v.d…

Kırkpınar Yağlı Pehlivan Güreşleri

Kırkpınar Güreşleri Edirne’ye özgüdür. Yağlı güreş, geleneksel bir Türk sporudur. Güreşçiler vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu şekilde adlandırılmıştır. ‘Er Meydanı’ denilen alanlarda yapılır. Her yıl, haziran ayında Edirne’nin Sarayiçi’nde tarihi Kırkpınar güreşleri yapılmakta olup ‘ağalık’ ihalesi gerçekleştirilmektedir.

Kırkpınar Ağaları

Günümüzde de bu geleneğin bir uzantısı olarak organize edilen güreş etkinliklerinde ‘ağalık’ sistemi ile kimi giderleri karşılayan bir kişi bulunmuş olup bu kişiler genellikle yörenin tanınmış ve varlıklı kişilerden olmuştur.

Ağa,  özlenen sporcu örneği erdemli olmalıdır. O yörede adının anılması için bir okul ya da benzer kültür kurumu yaptırmalıdır. Edirne Sarayiçi`nde ağalardan Seyfettin Selim, Hüseyin Şahin ve Alper Yazoğlu heykelleri anlamlı duruşlarla yerlerini almıştır.

Tarihi Çardak güreşleri kurucusu ve altın kemerli ağası Ramazan Güven, bu alanda  akla gelen adlardandır. Manevi evladı Tanju Gemici‘yi Kırkpınar Başpehlivanlığına hazırlamıştır.

http://blog.milliyet.com.tr/kirkpinar-in-alper-agasi/Blog/?BlogNo=33423

***

2018 yılı içerisinde yapılması kesinleşen yağlı güreşler, aşağıda 2018 Yılı Faaliyet Programı listesinde yer almıştır.

Tarihi Edirne Kırkpınar, Tarihi Antalya Elmalı ve Balıkesir Kurtdereli Mehmet Yağlı Güreşlerinin olduğu tarihlerde diğer yağlı güreş organizasyonlarına izin verilmemiştir.

2018 Yılı Faaliyet Programı

Kaynak: http://www.tgf.gov.tr/tr/index.php/14092