İşverenlere getirilen sigorta prim teşvikleri ile sektörel veya çalışan grupları dikkate alınarak istihdam imkanı sağlanmaktadır. Bu teşviklerin en önemlilerinden biri olan 5 puanlık SGK prim teşvikinde sigortasız işçi çalıştıran veya fiilen çalışmayan kişileri sigortalı bildiren işverenlere 1 yıl süreli teşvik yasağı getirilerek, yasalara uygun çalışan işverenlerin korunması amaçlanmaktadır.
İşverenlere sağlanan bazı sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanma şartlarından biri de işyerinde yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığı yönünde tespitin bulunmamasıdır.
Ancak 6824 Sayılı Kanun’la teşviklerde kademeli mahrumiyet sağlanmasına imkân sağlanmıştır. Sahte ve kayıt dışı sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işverenlerin yararlanmış oldukları teşvikler için uygulanacak olan kademeli mahrumiyet, 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup 2017-18 Sayılı SGK Genelgesinde uygulanmanın usul ve esasları belirlenmiştir.
Yeni düzenlemeye göre mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerlerinin ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden her bir tespit için ise bir yıl süreyle 5510 sayılı Kanun, 3294 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanunda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanması mümkün bulunmamaktadır.
Ayrıca, beş kişiden fazla olmamak koşuluyla çalıştırılan toplam sigortalı sayısının yüzde 1’ini aşmayan sayıda, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği kişileri fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerleri için yasaklama yapılmayacaktır.
Aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde toplam sigortalı sayısı, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyeri bazında hesaplanacaktır.
Asıl veya alt işverenlerce çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi halinde toplam sigortalı sayısı, asıl işveren ve tüm alt işverenlerce SGK’ya bildirilen sigortalı sayısı dikkate alınarak hesaplanacaktır. İşyerinden bildirilen toplam sigortalı sayısının yüzde 1’inin hesaplanması sonucunda bulunan sayının küsuratlı olması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir.
Yapılan kontrol ve denetimler ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya kesinleşen mahkeme kararına istinaden;
– Alt işverenin çalıştırdığı sigortalıları bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde, hem kayıt dışı sigortalı çalıştıran/sahte sigortalı bildiriminde bulunan alt işveren hem de asıl işveren,
– Asıl işverenin çalıştırdığı sigortalıları bildirmediğinin/bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığının tespit edilmesi ve yasaklama kapsamına girmesi halinde ise, yalnızca asıl işveren,
İlk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden ve yasaklama kapsamına giren her bir tespit için ise birer yıl süreyle 5510 sayılı Kanun, 3294 sayılı Kanun ve 4447 sayılı Kanunda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamayacaktır.
5510 sayılı Kanun, 3294 sayılı Kanun ve 4447 sayılı Kanunda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden ilgili hükümler nedeniyle bir yıllık yararlanamama kapsamına giren ve 1/4/2017 tarihinde bu bir yıllık yararlanamama süresi devam eden işyerleriyle ilgili olarak sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanmamaya esas olan tespitler ilk tespit sayılacak, ancak 1/4/2017 tarihinden önceki dönemlerde yararlanılmayan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden de yararlanılmayacaktır.
Yasaklama kapsamına girdiği halde 1/4/2017 tarihine kadar bir yıllık yasaklama işlemi yapılmamış ve yasaklama yapılmış olsaydı bir yıllık yasaklama süresi;
– 2017/Nisan ayından önce sona erecek işyerleriyle ilgili olarak yasaklama kapsamına giren tespit 5510 sayılı Kanuna göre ilk tespit sayılmayacağından üç yıllık süre de başlatılmayacaktır.
– 2017/Nisan ayı ve sonrasında sona erecek işyerleriyle ilgili olarak yasaklama kapsamına giren tespit 5510 sayılı Kanuna göre ilk tespit sayılacak olup, üç yıllık süre yasaklama kapsamına giren ilk tespit tarihinden itibaren başlatılacaktır.
Yasaklama hükümleri;
– Çalıştırılan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediği ve bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığına yönelik tespitlerde 4447 sayılı Kanunun 50’nci maddesinin beşinci fıkrası (15921) ve geçici 17’nci maddesi (0687) ile 5510 sayılı Kanunun geçici 71’inci maddesi,
– Bildirilen sigortalının fiilen çalıştırılmadığına yönelik tespitlerde ise 4447 sayılı Kanunun geçici 10’uncu (6111) ve geçici 15’inci maddeleri (6645) ile 3294 sayılı Kanunun Ek 5’inci maddesi hakkında uygulanmaz.
Aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde, çalıştıkları halde bildirilmeyen veya bildirildiği halde fiilen çalıştırılmayan sigortalılar hangi işyerinde tespit edilmiş ise yalnızca bu işyeri için yasaklama işlemi yapılacaktır.
