İlaç Firmalarının Desteklediği Araştırmalara Şüpheyle Yaklaşılmalı
Annals of Internal Medicine isimli tıp dergisinde yayınlanan bir araştırmada, ilaç endüstrisinin sponsorluğunda yapılan araştırmaların böyle bir desteğin olmadığı araştırmalara göre çok daha olumlu sonuçlar verdiği belirlendi.İlaçların, endüstri tarafından desteklenen araştırmaların yüzde 85’ inde etkili oldukları sonucuna varılırken, bu oran hükümet tarafından desteklenen araştırmalarda yüzde 50 ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından desteklenen araştırmalarda ise yüzde 72 olarak bulundu. İlaç endüstrisinden yardım alan kâr amacı gütmeyen kuruluşların araştırmaları da böyle bir yardım almayanlarınkine göre daha etkili idi; yüzde 85’ e karşı yüzde 61. Başka bir ifadeyle, ilaç endüstrisi destek olduğunda veya çeşitli yardımlar sağladığında araştırma sonuçlarının çok olumlu çıkmaya başlıyor.
Annals of Internal Medicine isimli tıp dergisinde yayınlanan bir araştırmada, ilaç endüstrisinin sponsorluğunda yapılan araştırmaların böyle bir desteğin olmadığı araştırmalara göre çok daha olumlu sonuçlar verdiği belirlendi.
Boston Çocuk Hastanesinden bir grup bilim adamı 2000-2006 seneleri arasında yapılan ve ClinicalTrials.gov’ da kayıtlı olan 546 araştırmayı değerlendirdiler. Bunların 346’ sı ilaç endüstrisi tarafından desteklenen, 200’ ü ise desteklenmeyen araştırmalardı. Çalışmada 5 grup ilaçla yapılan araştırmalar değerlendirmeye alındı. Bunlar: Statinler (kolesterol düşürücü ilaçlar), antipsikotikler(ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar), antidepresanlar(depresyon ilaçları), proton pompa inhibitörleri(reflü-mide ilaçları) ve vazodilatörler (damar genişletici) idi.
İlaçların, endüstri tarafından desteklenen araştırmaların yüzde 85’ inde etkili oldukları sonucuna varılırken, bu oran hükümet tarafından desteklenen araştırmalarda yüzde 50 ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından desteklenen araştırmalarda ise yüzde 72 olarak bulundu. İlaç endüstrisinden yardım alan kâr amacı gütmeyen kuruluşların araştırmaları da böyle bir yardım almayanlarınkine göre daha etkili idi; yüzde 85’ e karşı yüzde 61. Başka bir ifadeyle, ilaç endüstrisi destek olduğunda veya çeşitli yardımlar sağladığında araştırma sonuçlarının çok olumlu çıkmaya başlıyor.
İlaç araştırmalarının maniple edildiğine dair örnekler
Bu araştırmanın sonuçlarının doğruluğunu kanıtlayan pek çok örnek verilebilir. Birincisi grip ilacı Tamiflu ile ilgili.
Bağımsız bir bilim kurulu olan Cochrane tarafından yapılan ve 2005’ de yayınlanan araştırmada Tamiflu’ nun zatürree ve komplikasyonları önlemede etkili olduğu sonucuna varılmıştı.
Geçen sene aralık ayı başında BMJ isimli dergide yayınlanan ve Cochrane tarafından yapılan araştırmada ise Tamiflu’ nun sağlıklı erişkinlerde gribin zatürree ve diğer komplikasyonlarını önlemediği, sadece hastalık süresini bir gün kısalttığı bildirildi. Araştırmacılar bu sonuca, üretici firma Roche tarafından desteklenen ama hem yayınlanmamış olan ve hem de istemelerine rağmen bunlarla ilgili veriler kendilerine verilmeyen 8 araştırmayı dışlayarak tekrarladıklarında ulaşıyorlar.
Üretici firma Roche’ tan David Reddy, araştırmalarını savunuyor, ilaçlarının faydalı ve risksiz olduğunu, verilerinin doğruluklarından şüpheleri olmadığını söylüyor. Hastalarla yaptıkları ‘gizlilik anlaşması’ sebebiyle araştırmacılara her türlü bilgiyi veremeyeceklerini bildiriyor.
Araştırmanın başı Tom Jefferson, bu sonucu Tamiflu’ nun grip komplikasyonlarını önlemede etkinliği ve ilaç toksisitesi konusunda yeterli delil olmadığı şeklinde yorumluyor.
BMJ’ nin editörü F. Godlee de, bu olayın ilaç emniyeti ve etkinliğine ait delillerin güvenilmez olduğunu açığa çıkardığını ve dünyadaki tüm hükümetlerin bilim dünyasının kesin bir kararının olmadığı ilaçlara boş yere milyarlarca paund harcadıklarını yazıyor. Bu israfı önlemek için daha fazla bağımsız araştırma yapılmasının, ilaçların lisans almasında kullanılan ham verilere kolayca ulaşılmasının ve bilimsel araştırmaların yapılması, değerlendirilmesi ve yayınlanmasına daha sıkı düzenlemeler getirilmesinin gerekli olduğunu belirtiyor.
İkinci bir örnek de ünlü antidepresan Paxil ile ilgili. USA’ da çocuklarda en çok kullanılan antidepresanlardan olan bu ilaç için üretici firma GlaxoSmith Kline’ nın 9 araştırma yaptırdığı ancak bunlardan sadece birinin yayınlandığı ortaya çıkmıştı. Yayınlanmayan araştırmaların en az ikisinde ilacın plasebodan farklı olmadığı ve bu ilacı kullananlarda intihar teşebbüsünün plasebo grubuna göre üç misli fazla olduğu saklanmıştı.
Bu araştırmanın çeşitli şekillerde yorumlanabilir:
BİR: İlaç firmaları olumlu sonuç aldıkları araştırmaları yayınlıyor, diğerlerini hasıraltı ediyor olabilirler. Nitekim, FDA geçtiğimiz aylarda aldığı bir kararlarla bir ilaçla ile ilgili tüm araştırmaların en baştan bir internet sitesine kaydedilmesinin ve sonuçlarının herkes tarafından görülmesinin mümkün olmasını sağlayan bir karar almıştı.
İKİ: Firmalar tarafından desteklenen ilaç etkinlikleri ile ilgili araştırmaların düzenlenmesinde bir takım oyunlar yapılabilir ve böylece de sonuçlar daha olumlu çıkabilir. Çalışmanın tasarımı, hastaların seçimi, verilerin analiz ve sonuçların bildirilmesinde yapılabilecek bazı değişiklikler gibi.
ÜÇ: Doktorların bir dergide yayınlanan araştırmaları okurken bunların ilaç firması sponsorluğunda mı gerçekleştirildiğini, araştırmayı yapanların ilaç firmaları ile çıkar ilişkileri içinde olup olmadıklarını dikkatle incelemeleri gerekiyor.
KAYNAK:
Outcome Reporting Among Drug Trials Registered in ClinicalTrials.gov
- Florence T. Bourgeois, MD, MPH;
- Srinivas Murthy, MD; and
- Kenneth D. Mandl, MD, MPH
http://www.annals.org/content/153/3/158.abstract
