Yurtdışı borçlanmasıyla emekli olanlar çalışabilir mi?
3201 sayılı Kanun’a göre, Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanabilmektedir.
Borçlanma miktarının tespitinde döviz esasından birkaç yıl önce vazgeçilmiş olup, borçlanılacak her bir gün için asgari ücretle (760.50 TL) ve asgari ücretin 6.5 katı arasında (4.943.40.-TL) kendi belirleyeceği tutarın % 32’si olduğu belirlenmiştir.
Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlananlara aylık bağlanması şartlarından biri de yurda kesin dönülmüş olması olup, yurtdışındaki çalışmanın sona ermesi, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneğinin alınmaması anlamına gelmektedir.
Bu şekilde yurtdışı borçlanmasıyla emekli olanların, emekli olduktan sonra yurt dışında çalışmaları veya ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başlamaları, halinde emekli aylıkları kesilecektir.
Buna göre, yurtdışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanan ve tahakkuk ettirilen borç miktarını ödedikten sonra yurda kesin dönüş yaptığını beyan eden ve borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak kendilerine aylık bağlananlarla ilgili olarak sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerin sosyal sigorta kurumları ile yapılan yazışmalar neticesinde, aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurtdışında çalıştıkları veya ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği aldıkları tespit edilenlerin aylıkları, yukarıda sözü edilen madde hükmü uyarınca başlangıç tarihi itibariyle iptal edilerek yersiz ödenen aylıkların geri alınması yoluna gidilmektedir.
Bu uygulama yargıya intikal ettiğinde, mahkemelerce, sigortalının kesin dönüş yapmadığı, yurtdışı ilişkisinin devam ettiği kabul edilmekle birlikte, yersiz ödenen aylıkların geri alınmasına ilişkin SGK’nın kesin dönüş yapılmayan sürelere münhasır olmak üzere kabul edilmekte, bu sürelerin bitiminden sonraki aylıklar için ise reddedilmektedir.
Sigortalıların 3201 sayılı Kanun’a göre borçlananlar dahil tahsis talebinde bulundukları tarihte işten ayrılma koşulunun gerçekleşmediğinin sonradan tespit edilmesi halinde, sigortalılara yersiz ödenen aylıkların tahsili yoluna gidilecek ancak, işten ayrılma koşulunun yerine geldiği tarihi takip eden aybaşından itibaren tahsis talep şartı aranmaksızın aylıkları yeniden başlatılacaktır.
Buna göre, aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurt içinde çalışmalarını sürdürdüğü çalışmanın sona erdiği tarihten sonra tespit edilen sigortalılardan sadece çalışılan süre içinde ödenen aylıklar geri alınmakta, işten ayrılış tarihinden sonraki süreler için ise aylıkların ödenmesine devam edilmektedir.
3201 sayılı Kanun’a göre yurtdışı sigortalılık sürelerini borçlandıktan sonra aylık talebinde bulunanlardan aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurtdışında çalışmalarını sürdürdüğü aylık bağlanmadan önce tespit edilenlerin talepleri reddedilecektir.
Bunlara, yurtdışındaki çalışmaların sona ermesi kaydıyla yapacakları yeni tahsis taleplerine göre aylık bağlanacaktır.
3201 sayılı Kanun’a göre yurtdışı sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurtdışındaki çalışmalarının sona ermediği aylık almakta iken tespit edilenlerin aylıkları, aylık bağlanması için gerekli olan yurtdışındaki çalıştığı işten ayrılma şartının yerine gelmemesi gerekçesiyle başlangıç tarihinden itibaren iptal edilecek, ancak, yurtdışındaki çalışmanın sona erdiği tarih, tahsis talep tarihi olarak kabul edilerek bu tarihi takip eden aybaşından geçerli olmak üzere yeniden hesaplanacaktır.
3201 sayılı Kanun’a göre aylık almakta iken yeniden yurtdışında çalışmaya başladıklarının çalıştıkları sürede tespiti halinde, aylıklar, çalışmanın başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından geçerli olmak üzere kesilecek, çalışmanın sona ermesi kaydıyla yapılacak olan yeni tahsis talebine göre, varsa aylıklarda meydana gelen artışlar da uygulanmak suretiyle çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden ödeme dönemi başından geçerli olmak üzere yeniden ödenmeye başlanacaktır.
Yurtdışında çalışıldığının, çalışmanın sona erdiği tarihten sonra tespiti halinde ise kesilmeksizin aylıkların ödenmesine devam edilecek, ancak çalışma süresince ödenen miktarlar yersiz ödeme olarak kaydedilecektir.
Aylık başlangıç tarihi itibariyle ya da aylık almakta iken sosyal sigortadan muaf cüzi çalışması bulunduğu tespit edilenler hakkında aylıkların iptali ya da kesilmesi yönünde bir işlem yapılmayacaktır.
Dolayısıyla, yurtdışı borçlanmasıyla emekli aylığı bağlanan sigortalıların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alınmamalarına dikkat etmeleri gerekmektedir.
Esasen, daha önce yurt içinde çalışılması halinde dahi emekli aylığı kesilmekte iken, en azından yurt içinde çalışmaya devam edenlerin muaf tutulması, her yaptığı düzenleme bir olay olan SGK’nın hatalarından ders çıkarmaya başladığı anlamına geliyor.
