Tam da Dünya Sağlık Örgütü’ nün domuz gribi pandemisinin artık bitmiş olduğunu ilan ettiği günlerde hayatımıza yeni bir mikrop girdi. İlk defa Hindistan’ da görüldüğü için bu yeni mikroba New Delhi metallo-betalactamase-1 veya kısaca NDM-1 adı veriliyor. Hindistan’dan sonra Pakistan ve Afganistan’da görülen NDM-1 ABD, Kanada ve Avustralya ile İngiltere, Belçika ve Hollanda gibi Avrupa ülkelerinde de görülmeye başlandı. Belçika’da bir hastanın NDM-1’e sahip bir bakterinin yol açtığı enfeksiyon sonucu hayatını kaybettiği bildirildi.
NDM-1 nedir?
NDM-1, aslında bir bakteri veya virüs değildir; bazı bakterilerde bulunan ve onları karbapenem sınıfı antibiyotiklere karşı dirençli hâle getiren bir gendir. NDM-1 en çok hastane ortamında bulunan E. Koli ve Klebsiella gibi bakterilere yerleşmektedir. Bu gen aynı ortamda bulunan başka bakterilere de geçebilmektedir.
Karbapenemler birçok antibiyotiğin etki etmediği bakterilere karşı kullanılan çok etkili bir antibiyotik türüdür.
NDM-1 Hindistan’ dan Avrupa ve Amerika’ ya nasıl yayıldı?
NDM-1 Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerde hastanede tedavi gören hastalar aracılığıyla başka ülkelere yayılmaktadır. NDM-1’ in özellikle ameliyathane, yoğun bakım birimi gibi bölümlerde kalan hastalara bulaşma ihtimali daha fazladır. NDM-1 bulaşan bakteriler cerrahi yara enfeksiyonu ile idrar yolları ve akciğer enfeksiyonuna ve kan zehirlenmesine (septisemi) sebep olmaktadırlar.
NDM-1 bulaşan bakterilerle hasta olan insanlar bu geni kaldıkları hastanelerde başka hastalara da bulaştırabilmektedirler.
Her NDM-1 bulaşan bakteri öldürücü müdür?
NDM-1 bulaşan bakterilerle meydana gelen enfeksiyonların bazıları hafif olabilirse de hiçbir antibiyotiğe cevap vermeyerek ölüme kadar ilerleyebilen enfeksiyonlar da görülebilmektedir.
Yayılması durdurulabilir mi?
NDM-1 bulaşan bakterilerin yayılmasının durdurulmasında bunların erkenden tanınması ve bu hastaların izole edilmeleri çok önemlidir. Hastane enfeksiyonlarının kontrolünde uygulanan tedbirlere tizlikle uyulması gerekir.
Kimler risk altında?
Ameliyat olan hastalar, yoğun bakım tedavisi gören hastalar, bağışıklığı baskılayan ağır hastalığı olanlar (kanser, diyabet, kortizon kullanılması gibi) ile çocuk ve yaşlılar için risk daha yüksektir.
NDM-1 Türkiye’ de görüldü mü?
Henüz bu konuda bir bilgimiz yok ama özellikle organ (böbrek) nakli için bu ülkelere bizden de çok giden olduğu için NDM-1 taşıyan bakterilerin bizde de görülmesi sürpriz olmayacaktır.
Antibiyotiklere dirençli bakterilerden kurtulmak için ne yapmalı?
BİR: Gelişigüzel antibiyotik kullanılması önlenmelidir. Eczanelerde reçetesiz antibiyotik satılmamalıdır.
İKİ: Doktorlar da gereksiz antibiyotik yazmamaya büyük özen göstermelidir.
ÜÇ: Tıp eğitiminde ve pratikte koruyucu hekimliğe ağırlık verilmelidir.
DÖRT: Bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonların tedavisinde olabildiğince dar spektrumlu antibiyotikler tercih edilmelidir.
BEŞ: Hastanelerde enfeksiyon kontrol tedbirlerine (el yıkama, maske, galoş, kep ve steril kıyafetler; temizlik, dezenfeksiyon ve sterilizasyon) doktorlar, hemşireler başta olmak üzere tüm hastane personeli tarafından sıkı sıkıya uyulmalıdır.
ALTI: Hastane şartlarının ideal olmadığı ülkelerde ameliyat olmaktan ve hastanede yatmaktan kaşınılmalıdır.
YEDİ: İlaçlara dirençli mikrop belirlenen hastalar izole edilmelidir.
SEKİZ: Doktorlara ilaç reklamı ve tanıtımına son verilmelidir.
