KLİMİK Derneği ve Sağlık Bakanlığı Korona virüs Bilim Kurulu üyesi enfeksiyon hastalıkları uzmanları, salgınla ilgili açıklamalarda bulunmuşlar (1).
Açıklamalarında tenkit etmek istediğim hususlar var. Mesela, “En kötü aşı en iyi Covid hastalığından iyidir” demişler.
BİR: “En kötü aşı” tabirini bilim insanlarının ağzına yakıştıramadım. Bilimde iyi veya kötü aşı, en kötü aşı gibi tanımlamalar yoktur. Aşılar, etkinlikleri, emniyetleri ve koruyuculuklarına göre tanımlanırlar.
Aşıları teşvik etmek için söylendiğini varsaydığım bu ve benzeri “abartılı” ve “bilimle bağdaşmayan” ifadelerin halkta aşılara olan güvensizliği ve tereddüdü artıracağı kanaatindeyim. Halk, “kandırılacak çocuk” gibi görülmemeli, her zaman tam ve doğru bilgilendirilmelidir.
Aşılar eldeki verilere göre değerlendirilmelidir. Onları göklere çıkarmayı da yerin dibine geçirmeyi de doğru bulmuyorum.
İKİ: Altta yatan hastalığı olmayanlar ve sağlıklı yaşamanın icaplarını yerine getirenlerin KOVİD’ e yakalanma riskleri düşük olduğu gibi enfekte olsalar bile önemli bir kısmı hastalığı belirtisiz veya çok hafif belirtilerle atlatıyorlar, ağır tablo ve ölümlere çok seyrek rastlanıyor.
Buna karşılık, seyrek görülse de aşılarla ilgili problemler var: Mesela, AstraZeneca aşısı yapılan 135 bin kişi içinde, genellikle genç ve sağlıklı insanlarda, dördü ölümcül olmak üzere sekiz şiddetli kan pıhtılaşması vakası tespit edildiği, birçok ülkenin bu aşının uygulanmasını durdurduğu biliniyor (2, 3).
Bugün de BBC’ nin parlak sunucularından Lisa Shaw adlı genç bir kadının AstraZeneca aşısı yapıldıktan sonra kan pıhtısından öldüğü haberi geldi (4).
ÜÇ: Bir enfeksiyon hastalığını atlatarak kazanılan bağışıklık daima aşılarla sağlanan bağışıklıktan üstündür. Bu sayede hem lokal hem hümoral ve hem de hücresel bağışıklık kazanılır ve bu bağışıklığın varyantlara karşı da etkili olma ihtimali her zaman aşılardan daha fazladır.
DÖRT: Pandeminin kontrolünde aşılar elbette çok önemlidir ama bunu söylerken aşıların “ticari ürün olmaktan mutlaka çıkarılmaları gerektiğini” de şiddetle vurgulamak icap eder.
Ne demişlerdi, neler oldu neler!
Özellikle kurumsal bir kimlikle açıklama yapan uzmanların çok dikkatli ve temkinli konuşmaları gerekiyor. Sözleri sadece kendilerini değil mensup oldukları dernek, kurul ve bilim dalını da bağlar.
Prof. Dr. Alpay Azap 4 Şubat 2020′ de şunları söylemişti: “Koronavirüsten korunmak için bu maskelere ihtiyaç olmadığı gibi, bu maskeleri gereksiz kullanmak yalancı güven duygusuna sebep olur. Maske takan kişi korunuyorum zannederek, el yıkama ya da diğer hijyen, korunma yöntemlerini ihmal edebilir (5).”
Prof. Dr. Serap Yavuz bugün “Şu an yakın temaslarda açık havada da, kapalı ortamlarda da şu anda maskeyi çıkaramayız maalesef” diyor.
Prof. Dr. Gökhan Aygün: “Bu salgın sürecinde yeniden koronavirüsten bir mutasyon, bambaşka özelliklere sahip, çok hızla yayılabilen ve farklı seyredilebilecek bir virüs beklentimiz yok” demişti.
Virüste binlerce mutasyon meydana geldi.
Prof. Dr. Önder Ergönül: “Tepe noktasının 50-60 binden aşağı olmayacağı çok açık şu anda. Yani 75 bine kadar ulaşabilir vaka sayısı. Bu artıştaki kırılmanın tek yolu var. O da hastaların tedavi edilmesi ya da aşı bulunması değil. Asıl yöntem izolasyon. Yani enfeksiyon kontrol önlemleri. … Pandemi yani Çin’deki gibi bir yayılmanın diğer ülkelerde olması söz konusu değil.” demişti.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları (KLİMİK) Derneği: “Enfeksiyon uzmanlarının hastalıkla ilgili Türkiye’de gereksiz ve abartılı bir panik havası yayıldığını belirterek, Türkiye’nin şu anki asıl gerçeğinin dünyada çok daha fazla ölüme neden olan İnfluenza A ve B grubu gripler olması gerektiğini bildirdi.” demişti.
Neler olduğunu söylemeye gerek var mı?
Gelelim neticeye
BİR: Özellikle kurumsal bir kimlikle açıklama yapan uzmanların çok dikkatli ve temkinli konuşmaları gerektiğini tekrar hatırlatıyorum.
İKİ: Aşılar topluma etkinlikleri, yan etkileri ve koruyuculukları bilimsel verilerle anlatılmalıdır.
ÜÇ: Bilim dünyamızın virüsün bulaşmasını önlemede ek olarak gargara yapılması gibi; hastalığın hafif atlatılmasında da aşıların daha etkili olmasında da çok etkili olan adam gibi beslenme, hareket, güneş, uyku, moral-motivasyon gibi basit uygulamaları adını ağızlarına almamalarını hâlâ anlayabilmiş değilim.
Kaynaklar:
2. https://www.ntv.com.tr/dunya/norvec-astrazeneca-asisinin-kullanimini-durdurdu,TrpZ6sixIEqceotQTM18pQ
4. https://www.thesun.co.uk/tv/15088900/lisa-shaw-dead-44-bbc-presenter-covid-vaccine-astrazeneca/
5. https://www.haberler.com/elazig-koronavirus-icin-maske-kullanmak-gereksiz-12884881-haberi/
***
Medimagazin’ in ” Pandeminin bitişinin önümüzdeki yılın ocak, şubat ayı olur diye bekliyoruz” başlıklı haberi:
Tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüsle mücadele aşılamayla birlikte devam ederken Türkiye’de son dönemde vaka sayıları düşüşe geçti. Yerli aşı çalışmaları sürerken Pfizer-Biontech, Sputnic V, Sinovac aşılarının Türkiye’ye gelmesi için yeni anlaşmalar da yapıldı. 21’ncisi gerçekleştirilen Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği kongresinde de salgınla mücadele, salgının gidişatı ve aşılama gibi konular çevrimiçi olarak üyelerle birlikte ele alınıyor.
Dün başlayan oturumlar kapsamında KLİMİK Derneği Başkanı Prof. Dr. Alpay Azap ve Sağlık Bakanlığı Korona virüs Bilim Kurulu Üyesi ve KLİMİK Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, KLİMİK Derneği Yönetim Kurulu Üyelerinden Prof. Dr. Bülent Ertuğrul, Prof. Dr. Selda Sayın Kutlu, Doç. Dr. Mehtap Aydın bugün basın toplantısında bir araya geldi. Toplantıda Türkiye’de salgındaki son durum, tedarik edilmesi planlanan aşılar ve aşılama çalışmalarına ilişkin açıklamalarda bulunuldu.
“Aşılanmayı hızlı bir şekilde tamamlamak gerekiyor”
Pandemiyle mücadelenin tüm dünyada sürdüğünü ve aşılamanın mücadelede çok önemli bir yer tuttuğunu ifade eden Sağlık Bakanlığı Korona virüs Bilim Kurulu üyeliği de yapmış olan KLİMİK Derneği Başkanı Prof. Dr. Alpay Azap, “Türkiye 270 milyon aşıyı temin edebilecek gibi görünüyor. Nüfusun 3 katı kadar bir aşı miktarı bu, dolayısıyla aşı temin edilirse halkımız da istekli olursa çok hızlı bir şekilde günde 1-1,5 milyon kişi aşılanarak birkaç ay içerisinde toplumun yüzde 50-60’ının aşılanması hedefine ulaşma şansını yakalayabiliriz. En kötü aşı en iyi Covid hastalığından iyidir. Eğer toplumda belirli bir kesim aşılanmazsa virüs, o kesim içerisinde dolaşmaya devam eder. Dolaştıkça da değişmeye devam eder yeni varyantlar çıkar. Bir süre sonra aşıdan kaçabilecek kadar değişmiş olabilirler. O zaman herkesin tekrar baştan aşılanması gerekir. Böyle bir durumun da yaşanmasını engellemek için aşılanmayı hızlı bir şekilde tamamlamak gerekiyor” ifadelerini kullandı.
“Pandeminin bitişinin önümüzdeki yılın ocak, şubat ayı olur diye bekliyoruz”
Pandeminin bitişine yönelik açıklamalarda bulunan Azap, “Pandeminin bitişi muhtemelen önümdeki yılın ocak, şubat ayı olur diye bekliyoruz. Hindistan varyantı herkes merakla takip ediyor. Şunu söyleyemiyoruz henüz bu varyantlar orijinal virüse karşı çok daha öldürücü öyle bir veri henüz elimizde yok. Öyle bir değişim noktasına gelir ki artık daha önce geçirmiş olan kişilerin antikorları tanımaz bu virüsü ya da aşılanmış kişiler virüsü tanımaz ve yeniden salgında deyim yerindeyse başa dönmek gibi kötü bir durumla karşılaşırız. Henüz maskeyi çıkarabilecek durumda değiliz. Açık havada mesafeyi koruyamazsanız sürede uzarsa, açık havada olmanızın koruyucu etkisi ortadan kalkıyor. Maskesiz bir şekilde gündelik hayata devam edebilmenin koşulu aslında toplumda yeterli bağışıklığın oluşmuş olması. Önlemler gevşetilecek umarım kademeli bir şekilde gevşetilecek” dedi.
“Biraz acele ediliyor, şu an mart başındaki durumumuzdayız”
Salgının seyrine ilişkin açıklamalarda bulunan Sağlık Bakanlığı Korona virüs Bilim Kurulu Üyesi ve KLİMİK Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, “Önümüzdeki yaz sezonu için gerçekten çok ümitliyiz. Gerçekten sözü edildiği gibi aşılar gelirse ki baya etkili aşı mesela mRNA aşısı oldukça etkili bir aşı. Bunları etkili bir şekilde yaparsak yazdan sonrasında ümidim var. Olumlu bakmaya çalışıyorum çünkü hepimiz yorulduk bunu bir kontrol altına almak istiyoruz. Kısıtlamalardan kurtulmak istiyoruz. Ama şu anda biraz acele ediliyor, şu an mart başındaki durumumuzdayız. Haziranı özellikle biraz daha kontrollü bir şekilde gitmemiz gerektiğini düşünüyorum, açılmak için acele etmemeliyiz. Haziran ayını bir kazaya uğramadan atlatmak istiyoruz. Kimsenin bu aşıları olmaktan korkmasına gerek yok” şeklinde konuştu.
“Açık havada da, kapalı ortamlarda da şu anda maskeyi çıkaramayız”
Sağlık Bakanlığı Korona virüs Bilim Kurulu üyelerinin açılma kararlarından haberi olmadığı yönündeki açıklamaları değerlendiren Yavuz, “Üzücü bir durum oldu gerçekten marttaki açılmayı ben bilmiyordum, kendi adıma söyleyebilirim. Mart başındaki durumda olduğumuzu düşünüyorum değişen hiçbir şey yok. Gördük ne olduğunu çılgın bir açılma olursa, kongreler, toplantılar. Görüyorsunuz çevrimiçi kongre yapıyoruz. Sakin olup bilimsel gerçeklere göre hareket edersek ekonomik olarak daha az kaybımız olacak. Açık havada tabii ki yanınızda kimse yoksa maske takmanıza gerek yok. O eşiklere ulaşılmış değil, son derece fazla vaka var. İnfeksiyonun bulaşma riski Türkiye’de hala yüksek, şu an yakın temaslarda açık havada da, kapalı ortamlarda da şu anda maskeyi çıkaramayız maalesef” dedi.
