160 ülkeyi kapsayan bir araştırmada virüs dışı parametrelerin mortaliteye yani ölüm oranlarına etkileri incelendi (1).
Varılan netice şu: “Daha sıkı kapanma mortaliteyi azaltmıyor”.
Mortaliteyi azaltmada en önemli strateji, bağışıklığı ve vücut direncini artırmak, daha fazla fiziki aktivitedir.
Kapanmalar, fiziki aktiviteyi ciddi derecede sınırlaması dışında bulaşmalarda en sıcak noktalardan birinin de ev ortamı olduğu unutulmamalıdır.
Kapanma bana göre de etkili bir yöntem değil.
Bu, salgının ilk döneminde henüz virüsü de nasıl bulaştığını ve nasıl hastalık yaptığını da tam bilemediğimiz belirsizlik döneminde gerekliydi ama o günler artık çok geride kaldı.
Halkın, bulaşmaya karşı alınacak tedbirlerin hükumet istediği veya cezası olduğu için değil, kendi ve çevresindekilerin sağlığı için alması gerektiğinin bilincinde olması icap eder.
Bunun yolu, bana göre tehdit ve korkutma değil, güzel güzel anlatarak vatandaşı iknâ etmektir.
Çok korkutulandan da çok gevşetilenden de doğru davranış içinde olmaları beklenemez.
Herkes kendini testi pozitif gibi görmeli ve buna göre davranmalı, sosyal hayatı yasaklar olduğu için değil kendi menfaati için sınırladığını bilmelidir.
Prof. Dr. Tevfik Özlü’ nün şu paylaşımını çok önemli buldum (2):
“Pandemiyi aşı değil önlemler engelleyecek. Salgını önlemek için Japonya modeli olmalı. Yasaksız ama kurallara uyan bir toplum gerek. Bunu yapabilseydik ne insanlar ne de ekonomi zarar görecekti. Aşı haberleri tedbirleri gevşetmemeli.”
Tayvan da iyi bir örnek (3).
Toplum şeffaf olarak tam ve doğru olarak bilgilendirilmelidir
Sağlık Bakanlığı’ nın, bugünden itibaren vaka + hasta ayırımı yaparak toplam hasta sayısını bildirmesi doğru ama çok geç alınmış olan bir karar (4).
İnsanlar tabloda bildirilen verilerden şüphe duymakta, bunlara inanmamakta haklılar; Bakanlık yanlış yaptı.
Sağlık Bakanı’ nın bugünkü açıklamasına göre, bugün 6 bin 814 yeni hasta var ve toplam yeni vaka sayısı 28 bin 351.
Ben olsam, aslında bu 28 binin de gerçeği göstermediğini, vaka sayısının en azından bunun birkaç misli olduğunu da vurgulardım.
Bakanlığın, ilk günden itibaren hasta sayısını, vaka sayısını, ağır hasta sayısını, yoğun bakımdaki hasta sayısını, vefat sayısını, ölenlerin altta yatan hastalıklarını, test yapılma endikasyonlarını ve test sonuçlarının dökümünü tam ve net olarak açıklaması gerekirdi.
Rakamların abartılması da küçük gösterilmesi de yanlıştır.
Doğru bilgilendirildiğine inanan halkın kafasında soru işareti, şüphe olmaz, söylentilere itibar etmez, tedbirlere daha iyi riayet eder.
Gelelim neticeye
Maske + mesafe + musluk üçlüsüne mutlaka moral + maneviyat + motivasyon ve sağlıklı hayat tarzı da eklenmelidir:
Adam gibi beslenme + hareketlilik + iyi ve yeterli uyku + burun-ağız boğaz temizliği.
Bundan sonrası Allah’ ın takdiridir.
Kaynaklar:
1. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpubh.2020.604339/full
2. https://twitter.com/CoronaTurkey/status/1331301557468479494?s=20
