Sahte sigortalı olur mu demeyin, fiilen çalışmadığı halde sağlık veya emeklilik hakları için fiilen çalışmadan sigortalı yapılanlar olabiliyor.
SGK tarafından şikâyet üzerine veya re’sen yapılan denetimler sonucunda işyerinin aslında çalışma faaliyetini yürütmediğinin tespit edilmesi, başka bir ifadeyle sahte işyeri olduğunun tespit edilmesi ile sigortalılığın fiili çalışmaya dayanmadığı haller SGK tarafından yaptırıma tabi tutulmaktadır. Bu anlamda “Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre işlem yapılmakta olup, uygunsuz davranışları tespit edilenler hakkında aynı zamanda Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmaktadır.
Yersiz oluşan ödemenin kasten yapılması halinde; fiilen çalışmayan işyerleri veya sigortalıların yararlandığı haklar, ödenen primler tespit tarihinden itibaren geriye dönük 1 yıllık süre için kanuni faizi ile birlikte ilgililerden tahsil edilmektedir.
Örneğin SGK tarafından hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum değişikliklerinin bir ay içinde SGK’ya bildirilmemesi, boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşanması, sigortalılar ile gelir veya aylık alanlara yapılan ödemelerden, hak sahipliği sona ermesine rağmen herhangi bir kişi tarafından tahsilat yapılması hallerinde kasten SGK tarafından ilgili hakkında suç duyurusunda bulunulmamaktadır.
Ancak SGK’ya verilen veya ibraz edilen belgelerle gerçeğe aykırı bildirimde bulunulması, 5510 Sayılı Kanun’da öngörülen şartlar yerine gelmediği hâlde, sahte bilgi ve belgelerle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması, sahte hizmet kazandırılmak suretiyle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması, gelir ve aylıklarının kesilmesi gerektiği hâlde durumun gizlenmesi ve/veya bildirilmemesi eylemlerinin ortaya çıkması halinde ise ilgililer hakkında Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunulmaktadır.
İlgililerin kastından kaynaklanmayan fazla bir ödemenin tespit edilmesi halinde ise; tespit edildiği tarihten geriye doğru en fazla beş yıllık süre içi yapılan ödemeler, yirmi dört ay içinde ödenirse faizsiz olarak tahsil edilmektedir. Yirmi dört ay dolduktan sonra yapılacak olan ödemeler için ise, yirmi dört ay bittikten sonra kanuni faiz uygulanmaktadır.
Fazla veya yersiz ödemeler; SGK tarafından yapılacak olan kontrol, denetim, inceleme işlemleri sonucunda veya Sayıştay tarafından verilen kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda oluşabilecektir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne göre; denetim elemanları tarafından usulüne uygun şekilde düzenlenmiş belgeye dayanmak suretiyle sigorta kayıtları silinebilecektir. Denetim ve kontrollerde sigortalılık niteliği taşımadığı halde, gerçeğe aykırı olarak bildirim yapıldığı tespit edilen tescil kayıtlarının iptal edileceği hüküm altına alınmıştır. Kayıt ve belgelerin gerçeğe aykırı olması halinde ise, sağlanan haksız menfaatlerin tahsil edileceği ve ilgililer hakkında 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 204’üncü, 206’ncı ve 207’nci maddeleri gereğinde suç duyurusunda bulunulması gerektiği düzenlenmiştir. Resmi belgede sahtecilik, yalan beyan ve özel belgede sahtecilik suçlarının düzenlendiği şeklinde değerlendirilmektedir.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 157 ve 158’inci maddeleri, söz konusu suçların kamu kurum ve kuruluşlarına zarar vermesi sonucunu düzenlemektedir. Bu durumda kamu kurum ve kuruluşlarına zarar verme ihtimali bulunan belgelerin düzenlenmesi nitelikli hal olarak değerlendirilmiş ve zararın doğmaması halinde suç unsurunun oluşmayacağı üzerinde durulmuştur.
Dolayısıyla zarar unsuru doğmasa dahi, denetim elemanları tarafından yapılan araştırmalarda, fiili çalışmaya dayanmayan sigortalılıkların tespiti halinde suç duyurusunda bulunulmaktadır. Fiilen çalışmayan kişilerin sigortalı gösterilmemesi gerekmektedir.
