Son yıllarda çalışan annelerle ilgili getirilen düzenlemelerden birisi de doğum ve evlat edinme sonrası kısmi süreli (part-time) çalışmadır.
Doğuma bağlı izinlerin bitiminden sonra ebeveynlerden birisine ve 3 yaşından küçük çocuğu evlat edinenlere kısmi zamanlı çalışma hakkı getirilmiştir. Bu haktan yararlanmak için iş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olmasının bir önemli bulunmamaktadır.
Bazı istisnalar dışında kalan işlerde, işverenlerin, şartları taşıyan çalışanın talebi olması durumunda kısmi süreli çalışma hakkını kullandırması gerekmekte olup, işverenin herhangi bir takdir veya kabul etmeme hakkı yasal olarak yoktur.
***
Kısmi Çalışmanın Süresi
Yapılan düzenlemeye göre, doğum sonrasında analık (doğum) istirahat raporu, yarım çalışma ödeneğine ilişkin ücretsiz izin hakkı veya altı aya kadar ücretsiz izin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir.
Kısmi süreli çalışma talebi, analık izninin bitiminden itibaren çalışanın isteği hâlinde kullandırılan altı aya kadar ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmaz.
Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilmesi gerekir.
Ebeveynin kısmi çalışma imkânından yararlanabilmesi için bahsedilen tüm izin haklarının tüketilmesi şartı aranmayacaktır. Nitekim doğumdan sonraki analık izni süresinin tamamlanmasının ardından ya yarım çalışma ödeneğine ilişkin ücretsiz izin hakkının ya da kadın işçinin talebiyle altı aya kadar ücretsiz izin hakkının kullanılmasının ardından kısmi süreli çalışma için talepte bulunulabilecektir.
***
Çocuğun Sağ Doğması Şart
Öte yandan çocuğun sağ doğması ve izin süresince de hayatta olması iznin kullanımı açısından önemlidir.
Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, (özel durumlar hariç) çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz.
Eşlerden birinin çalışmaması halinde diğer eş kısmi süreli çalışmadan yararlanamayacaktır.
Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır. İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir. İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde geçerlilik kazanır. İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.
Diğer bir deyişle, kısmi süreli çalışma talebinde bulunan işçinin iş sözleşmesi sırf bu nedene dayanarak feshedilemez. Ancak, anne veya babadan birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamayacaktır.
İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır. İşçi, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır. İşçinin kısmi süreli çalışma talep dilekçesi, işveren tarafından işçinin özlük dosyasında saklanır.
Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir. Tam süreli çalışmaya geri dönmek isteyen işçi, işverene en az bir ay önce yazılı olarak talebini bildirir.
