Son aylarda döviz ve kur üzerinden yapılan ekonomik baskıya getirilen önlemlerden birisi de artık sözleşmelerin istisnalar haricinde mutlaka Türk Lirası olarak yapılma zorunluluğudur.
Özellikle AVM kiraları, araç kiraları, yabancı veya üst düzey personele dövizle yapılan maaş ödemeleri, hizmet ve satışlarda da ithalata bağlı kalemlerin ödemelerinin dövizle belirlendiği sıklıkla görülmektedir.
13.09.2018 tarihli Resmî Gazete yayınlanan 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla iş ilişkilerini etkileyen önemli bir değişiklik yapılmıştır.
32 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Kararında yapılan düzenlemeyle;
“Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul, gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.” Hükmü getirilmiştir.
Buna karara göre, 13 Eylül tarihinden itibaren 30 gün içerisinde iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde düzenlenen sözleşme bedeli döviz cinsinden belirlenmiş ise Türk parası olarak taraflarca yeniden düzenlenecektir.
Ancak Bakanlık tarafından istisnalar düzenlenerek bu sektör ve işlerde yine eskiden olduğu gibi dövizle işlem yapılması mümkün olacak.
85 Sayılı Kararın çalışan maaşlarına etkisi
Söz konusu karar, Türkiye’ de yerleşik yabancı ve Türk uyruklu tüm çalışanlar ile işyeri Türkiye’de faaliyet gösteren gerçek ya da tüzel kişiliğe haiz ve Borçlar, İş Kanunu, Deniz İş Kanunu gibi tüm mevzuata tabi çalışan ve tüm işverenleri kapsamaktadır. Bunun bir sonucu olarak,
– 13.09.2018 tarihi ve sonrası tüm çalışanlar ile Türk Lirası üzerinden iş sözleşmesi kurulması gerekecek.
– 13.09.2018 tarihi öncesi kurulan iş sözleşmelerinin ise, 13.10.2018 tarihine kadar sözleşme bedelinin Türk Lirası üzerinden revize edilmesi/tadil edilmesi ve 13.10.2018 sonrası Türk Lirası cinsinden ödenmesi gerekmektedir.
– 13.09.2018 tarihi öncesi kurulan iş sözleşmelerinin karşılığı Türk Lirası olarak belirlenecek tutar için, çalışan ve işverenin karşılıklı olarak mutabakata vardıkları bir kur üzerinden anlaşması gerekmektedir.
Bu anlaşmanın, İş Kanunun 22. Maddesi uyarınca esaslı değişiklik olup olmadığı konusu oldukça tartışmalıdır. Ancak söz konusu düzenleme bir Cumhurbaşkanlığı Kararı ile getirildiğinden, işveren ve çalışanlar açısından bağlayıcı olacaktır. Bu sebeple, uygulanacak iki yöntem olacaktır;
• Çalışan ile karşılıklı sözleşme tadili protokolü ile ücretin aralarında kararlaştırılacak bir kur üzerinden Türk Lirası olarak belirlenerek, tarafların karşılıklı olarak anlaşmak suretiyle imza altına alması gerekiyor. Özellikle son aylarda dövizdeki yüksek artış sonrası bazı firmaların çalışanlarıyla anlaşarak sabit kur üzerinden ödeme yaptıkları görülüyor. Çalışan ile dövizin spekülatif yükselişi sebebiyle, daha önce yapılmış “sabit kura” dayanan anlaşma var ise, Türk Lirası karşılığının çalışanla mutabık kalınmış sabit kur üzerinden gerçek ücret olarak belirlenerek ödenmeye devam edilebilecektir.
• Çalışanın ücretin Türk Lirası olarak ödenmesi yönündeki değişikliği hiçbir suretle kabul etmemesi ve çalışmaya devam etmesi halinde dahi, değişikliğin en geç hüküm doğuracağı 13.10.2018 tarihinden sonrası için Bakanlık istisnası olmadığı sürece 13.10.2018 tarihli döviz kuru üzerinden Türk Lirası karşılığının ödenmesi gerekecektir.
