Geçtiğimiz yazımızda, kamu çalışanı olan memurların yıllık izin esaslarından bahsetmiştik.
Özellikle yaz aylarının yaklaşmasıyla SSK’ lı olarak çalışanlardan da çok fazla soru aldık. Bu yazımızda da genel olarak yıllık izin ve uygulamasına ilişkin bilgilendirmede bulunmak istiyoruz.
Geçen yazımızda da bahsettiğimiz üzere, memurların yıllık izninde 2 yıl içinde kullanılmayan izinler yandığı gibi, emekli olan veya işten ayrılan memura kullanılmayan izinlerin parası da ödenmemektedir. Ayrıca memurlar yıllık izin kullanırken hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatiller de izinden düşülür. Oysa işçiler açısından kullanılmayan izinlerin yanması söz konusu olmadığı gibi yıllık izinde hafta tatili ve ulusal bayram ile genel tatiller izinden düşülmez. Ayrıca iş sözleşmesi sona eren işçiye kullanmadığı izinlerin ücreti de ödenir.
Anayasamıza göre dinlenmek her çalışanın hakkı olup yıllık ücretli izin haklarını kullanmaları gereklidir. Yıllık izinde dinlenerek çalışanların bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumaları zaruri hayati öneme sahiptir. Aynı zamanda çalışma isteğinin pekiştirilmesi, motivasyonlarını ve iş verimliliğini artırmaları mümkündür. Yani, yıllık izin kullanmayıp, izin ücreti almak gibi bir uygulama yasal olarak doğru değildir.
Yıllık izin süreleri, dinlenme hakkı olsa da dinlenme süresi her çalışan için aynı değildir. Kendilerine özel kanunları olmaları nedeniyle yıllık izin süreleri ve hak kazanma koşulları işçiler ve gazeteciler için farklıdır. Yıllık izne hak kazanmak için gerekli hizmet süresi işçiler için bir işveren yanında geçen sürelerken, gazeteciler için meslekte geçen sürelerdir. Yani gazetecilerin yıllık izinleri, aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçilere işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmektedir. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi bir 1-5 yıl (5 yıl dahil) arasında olanlara 14 gün, 5 yıldan 15 yıla kadar olanlara 20 gün, 15 yıldan (dahil) fazla olanlara 26 günden az olamaz.
Yer altı işlerinde çalışan işçiler için 4 gün daha ilave edilir. 18 yaş ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 yaş ve daha yukarı yaştaki işçilere 20 günden az yıllık ücretli izin süresi verilemez. Bu süreler 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.
Gazetecilerin yıllık izni
5953 Sayılı Kanun’a göre ise gazetecilerin yıllık izin süreleri, en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla, yılda 4 hafta tam ücretli izin şeklindedir. Eğer gazeteci mesleğindeki hizmeti 10 yıldan yukarı olan bir gazeteciye, 6 hafta ücretli izin verilir.
Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanır. Gazeteciler, sözleşmeleri feshedilmiş olsa bile yıllık izin kıdeminden herhangi bir kayıp yaşamazlar. Günlük olmayan gazetelerde çalışan gazetecilerin ise her 6 aylık dönemde 2 hafta yıllık izin kullanmaları gerekir.
İşçi ve gazeteci olmayıp Borçlar Kanunu kapsamında olanların ise en az bir yıl çalışmış olmaları halinde işçilere yılda en az 2 iki hafta yıllık ücretli izin verilmelidir. 18 yaşından küçükler ile 50 yaşından büyük işçilere ise en az 3 hafta yıllık ücretli izin verilmelidir.
İşçilere yıllık iznini usulüne uygun kullandırmayan işveren için aşağıda sayılan her bir aykırılık ve her işçi başına 2017 yılı için 295 TL idari para cezası verilmektedir.
* Yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölmek,
* İzin ücretini yasaya aykırı şekilde ödemek veya eksik ödemek
* Sözleşmesi feshedilen işçiye yıllık izin ücreti ödememek
* Yıllık izin yönetmeliğinin esas usullerine aykırı olarak izni kullandırmamak veya eksik kullandırmak.
Gazetecilere yıllık izni vermeyen veya izni vermiş olup da izin süresine ait ücreti ödemeyen işverene, yıllık izin vermediği veya izin süresine ait ücretleri ödemediği kimsenin izin süresine ait ücretin üç katı kadar idarî para cezası verilir. Ayrıca gazeteciye ödenmesi gereken ücret toplamı, iki kat olarak ödenir.
