Türkiye’de yabancıların çalışma esaslarını yeniden düzenleyen 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, 13 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunda yer
alan en önemli düzenlemelerden biri de yabancıya Türkiye’de süresiz çalışma hakkı ile eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren Turkuaz Karttır. Turkuaz Kart’ın hangi yabancılara verileceği, başvuru şekli ve Turkuaz Kart sahibine ve yakınına sağlanan haklara ve bu hakların kullanımına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla 4 Mart 2017 tarih ve 30007 Sayılı Resmî Gazete’de
Turkuaz Kart Yönetmeliği yayınlanmıştır. Böylece fiili anlamda Turkuaz Kart uygulamasına başlanılmıştır. Turkuaz Kart katma değer sağlayan ve aşağıdaki belirtilen yabancılara verilmektedir.
a) Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki bilgisi ve deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri nitelikleri itibarıyla yüksek nitelikli işgücü olarak değerlendirilen,
b) Yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü, bilimsel ve teknolojik gelişmeye yaptığı katkı ve benzeri özellikleri itibarıyla yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen,
c) Bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkı sağlayan veya bilim, sanayi ve teknoloji alanlarında uluslararası düzeyde ülke menfaatleri açısından stratejik kabul edilen çalışmalar ve araştırmalar yapan bilim insanı veya araştırmacı,
ç) Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından uluslararası düzeyde başarılı olan,
d) Türkiye’nin veya Türk kültürünün uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan yabancılara verilebilir.
Turkuaz Kart başvurusu, yurt içinde doğrudan sistem üzerinden, yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılır. Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancı, yurt içinden yabancı kimlik numarası ile sistem üzerinden doğrudan kendisi başvuru yapabilir. Turkuaz Kart başvurusu, yurtiçi ve yurtdışından yabancı adına yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir.
Turkuaz Kart sahibi yakını için ikamet izni başvurusunun, Turkuaz Kart başvuru usulüne göre ve bu başvuru ile aynı anda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılması esastır. Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancıların yurtiçinden yapacakları başvurular bakımından yabancının geçerli ikamet iznine sahip olması şartı aranmaz. Başvuruda kullanılacak belgeler Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü internet sayfasında yayınlanacaktır. 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca Turkuaz Kart sahibi yabancıdan çalışma izni ve ikamet izin harcı ve Turkuaz Kart sahibi yakınından ikamet izin harcı alınmaz.
Turkuaz Kart ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, geçiş süresi içinde Turkuaz Kart sahibi yabancının faaliyetlerinin ve taahhütlerinin izlenmesi için bir uzman görevlendirilir. Uzman raporu doğrultusunda tespit edilen eksiklikler yabancıya bildirilerek giderilmesi için üç aylık süre verilir. Bu sürenin sonunda eksikliklerin giderilmemesi durumunda geçiş süresi sonlandırılarak Turkuaz Kartın iptaline karar verilebilir.
Geçiş süresi kaydının kaldırılması talebi, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu sürede başvuru yapılmaması halinde Turkuaz Kart geçersiz hale gelir.
Turkuaz Kart sahibi süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır. Turkuaz Kart sahibi olan yabancılar; Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaftırlar ve seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme haklarından yararlanamazlar.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar, başvurular e-Devlet kapısı üzerinden erişilebilen Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu aracılığıyla yapılır. Genel müdürlükçe gerek görülmesi halinde sisteme yüklenen belgelerin kâğıt ortamında Bakanlığa gönderilmesine devam edilir. Gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar Turkuaz Kart yakınına ikamet izni verilmesi işlemleri il göç idaresi müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir.
Özellikle son aylarda, yabancıların çalışma izinlerinde bazı sorunlar olduğu görülüyor. Hem çalışma izin süresindeki küçük önemsiz detaylarla çalışma izni reddi hem de başvuruların sonuçlandırılmasının çok uzun zaman alması şirketleri nitelikli yabancı işgücünden mahrum bırakıyor. Umarız Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu yaşanan sıkıntıları hızlı bir şekilde çözüme kavuşturacaktır.
