İşsizlik sigortasının yürürlüğe girdiği tarihten bu yana en fazla eleştirilen konuların başında, hak kazanma şartlarının ağırlığı ile yapılan işsizlik ödemesinin düşük kalması geliyor.
25/8/1999 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve ilk defa 01.06.2000 tarihinde işsizlik sigortası primleri
kesilmeye başlandı. Aradan geçen dönemde işsizlik sigorta fonunda ciddi bir kaynak birikmeye başladı.
İşte zaman zaman dillendirilen işsizlik sigortasına ilişkin kolaylaşma ve ödenek tutarının artırılması açıkçası işsizler yönünden son derece büyük bir önem taşıyor.
Gündemde işsizlik sigortasında değişiklik yapılma ihtimali olunca biz de çalışanların, işsizlerin beklentilerini paylaşalım istedik.
İşsizlik Sigortasında Haklar
İşsizlik sigortasının amacı; işsizlik sigortasına ilişkin kuralları ve uygulama esaslarını düzenlemek ve İş Kanununda öngörülen hizmetlerin verilmesini sağlamak olarak sayılıyor.
İşsizlik sigortası zorunludur.
Sigortalılığın başlamasıyla birlikte, sigortalılar ile bunların işverenlerinin sigorta hak ve yükümlülükleri de işlemeye başlamaktadır.
Sigortalı işsizlere bu Kanunda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde, Kurumca aşağıda belirtilen ödemeler yapılır ve hizmetler sağlanmaktadır;
a) İşsizlik ödeneği,
b) 5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primleri,
c) Yeni bir iş bulma,
d) Aktif işgücü hizmetleri kapsamında kurs ve programlar.
Ayrıca Fonun bir önceki yıl prim gelirlerinin % 30’u; işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak ve teknolojik gelişmeler nedeniyle işsiz kalması beklenenlerin başka alanlara yönlendirilmesini sağlamak, istihdamı artırıcı ve koruyucu tedbirler almak ve uygulamak, işe yerleştirme ve danışmanlık hizmetleri temin etmek, işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları yapmak ve Fondan ödenmek üzere vize edilmiş sözleşmeli personel pozisyonlarında çalışanlar ile bunlardan ilgili mevzuatına göre İş-Kur kadrolarına atanan ve Kurumda çalışmaya devam eden personelin mali ve sosyal haklarına ilişkin ödemeleri gerçekleştirmek amacıyla kullanıla
bilmektedir.
İşveren işçi ücretinden indirim yapamaz
İşsizlik sigortası primleri, işçinin SGK prime esas kazanç tutarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve % 1 Devlet payı olarak uygulanmaktadır
İşverenler, işsizlik sigortasına ilişkin prim yükümlülükleri nedeniyle sigortalıların ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamazlar.
Herhangi bir nedenle işçinin sigortalılık durumunun sona ermesi halinde, o ana kadar işçiden ve işverenden kesilen işsizlik sigortası primleri ile Devlet payı iade edilmez.
İşsizlik sigortasına işverenlerce ödenen primler kazancın tespitinde gider olarak kabul edilir, sigortalılarca ödenen primler de gerçek ücretin hesaplanmasında gelir vergisi matrahından indirilir.
İşsizlik ödeneğinde yüzde 80 sorunu var
İş sözleşmesinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde;
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
Süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
İşte burada hem 600 gün şartı, hem de son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olma şartları işsizlik ödeneğinden faydalanma imkanlarını azaltmaktadır bu hususta da bir değişiklik yapılması talebi bulunmaktadır.
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır.
Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçememektedir.
01.01.2016-31.12.2016 dönemi için 1.647,00 TL asgari ücret üzerinden aylık işsizlik ödeneği tutarı en az 658,80 TL ve en yüksek tutar ise 1.317,60 TL olarak uygulanacaktır. Bu tutarlardan binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılarak ödeme gerçekleştirilmektedir. 10 bin TL brüt ücreti olan da, 3 bin TL olan da aynı tutarda işsizlik ödeneği alıyor.
İşte işsizlik ödeneğinin bu şekilde uygulanması da yüksek ücretli çalışanları zor durumda bırakıyor. Burada ki tutarında en azından asgari ücretin 1,5 katı olarak uygulanması yönünde beklenti olduğunu söylemeliyiz.
