Çok kimse bilmese de esasında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların da bu durumu SGK’na bildirmesi gerekir. Özellikle sigortasız çalışmanın önlenmesi için yapılan bu işlemlerde sigortalıların hak kayıplarının önlenmesi amaçlanır.
Ancak sigortalıların bu konuda yeterince bilinçli olmaması, işverenlere geç bildirimden dolayı ceza uygulanması halinde işsiz kalmaktan korkulması gibi nedenlerle bu yükümlülük uygulanmıyor.
Buna göre 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılar, çalışmaya başladıklarını, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda SGK’na bildirirler. SGK tarafından sigortalının ilgili işveren tarafından bildirilmediğinin ya da bildirildiği hâlde sigortalı bildirimi arasında farklılık bulunduğunun tespiti hâlinde, durum, taahhütlü bir yazıyla sigortalıya, gerekirse işverene bildirilir. Yapılan bildirimlerin sonucunda farklılık giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre işlem yapılır. Sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil teşkil etmez. Tarımsal faaliyette bulunanlar faaliyetlerine başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde sigortalılıklarını sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya internet ya da benzeri ortamda SGK’na bildirirler. Bu kapsamdaki kişilere ilişkin yapılan bildirimlerde farklılık olması hâlinde yapılacak yazışmalar sonucunda farklılık giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre işlem yapılmaktadır.
Mevzuat var, uygulama yok!
İşverenlerin sigortalı çalıştırmaya başlamaları veya bir işyerini devralmaları durumunda SGK’na işyeri bildirgesi vermek suretiyle işyerinin işverenlik bilgilerini, faaliyet kolunu, adres ve yönetici bilgilerini bildirmeleri gerekmektedir. Ancak gelin görün ki, işçi çalıştıracak, her ay sigorta primi ödeyecek işverenler daha işyeri açılışlarında SGK’da ciddi sorunlar yaşamaya başlıyor. Mevzuatta yer almayan bir çok belge işverenlerden isteniyor, istenen bilgiler/lüzumsuz belgeler verilmediği takdirde de işyeri açılışları yapılmıyor. Bir kurumun yöneticisi dostum geçtiğimiz günlerde SGK’da işyeri açmanın ne kadar zor olduğunu, yeni şubeleri için bir hafta uğraştıklarını anlatarak dert yanmıştı. Dostuma bir saat içinde açabilirsin aslında desem de inandıramadım.
SGK’nın yönetmeliğine (SSİY) göre, işyeri açılışlarında işyeri bildirgesi ile birlikte verilecek diğer belgeler;
a) Daimi mahiyetteki işyerlerinde, işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesi,
b) Gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirküleri olup bir ay içinde SGK’na, elden verilmekle veya posta yoluyla gönderilmesi gerekmektedir.
İmza sirkülerinin SGK’na verilmesi gereken kişilerin, SGK’na bizzat müracaat ederek kimliklerinin tespitiyle birlikte imza beyanlarının alınmasını sağlamaları halinde, imza sirküleri artık istenilmeyecektir. İşverenlerden iş alan alt işverenler, yükümlülükleri başlamadan önce, işyeri bildirgesi hariç, Gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini ve asıl işverenle yapmış olduğu sözleşmenin bir örneğini, SGK’na elden verir veya posta yoluyla gönderirler. Yukarıda belirtilen belgelerin yanı sıra
a) Tüzel kişiler; hükmi şahsiyetin tescil edildiği Ticaret Sicil Gazetesini,
b) Adi ortaklıklar; noter onaylı ortaklık sözleşmesini,
c) İhale konusu işlerde; işin sözleşmesi veya işin üstlenildiğini gösterir idarenin yazısı,
ç) İnşaat işyerlerinde; yapı ruhsatının fotokopisi, varsa arsa sahibi ile müteahhit arasındaki inşaat yapım sözleşmesi verilmelidir. Burada verilmesi istenen belgelerden ilgili kurumlardan elektronik ortamda alınanlar SGK tarafından ayrıca istenmemelidir.
Mevzuat böyle olmakla birlikte maalesef uygulama böyle olmuyor. SGK müdürlüklerinde işyeri açılışı yapacak işverenlerden bir çok gereksiz belge daha isteniyor. Bu belgeler verilmeden de işyeri açılışı yapılmıyor, e bildirge şifresi verilmiyor. Hem çalışanlar ve hem de işverenler mağdur ediliyor. Esas itibariyle SGK’na sadece işyeri bildirgesinin verilmesi bile yeterli olmalıdır. İşyeri bildirgelerinde kurumun istediği bütün bilgiler var. Eksik olan belge veya bilgi varsa bunun da postayla yazı gönderilip istenmesi gerekirken, vatandaşa zulmün ne gereği var. SGK için her şeye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu bir dönemde Vatandaşı arap atı gibi koşturmanın SGK’na ne yararı var? İşleri kolaylaştırmak dururken neden hep yokuşa sürüyorsunuz? Şifre vermem diyerek vatandaşı tehdit etme haddini nerden alıyorsunuz?
Bir dönem Başkan Danışmanlığını yaptığım SGK’nın kurucu ve ilk Başkanı olan sayın Birol Aydemir (sevgili başkanım şimdi TÜİK Başkanıdır) zaman zaman, tabiri caizse tebdili kıyafetle o dönemdeki sigorta müdürlüklerini gezer ve vatandaşların mağduriyetini yerinde görürdü. Sorunları çözmek için adeta çırpınırdı. Çoğu zaman gece yarısını 1-2 saat geçtikten sonra çıkabilirdik kurumdan.
Tabii şimdi SGK’nın başında o kadar fedakar ve cefakar bir yönetici yok. Kimseden tebdili kıyafetle vatandaşların mağduriyetini yerinde görmesini de beklemiyoruz. Ama bu kadar yazılmasına rağmen bir e-posta da mı gönderilemiyor. Yazık değil mi işverenlere, sigortalılara, Kurum çalışanlarına? Bu mağduriyetlerin, sorunların çözümü bu kadar mı zor?
