İsminin Yılmaz olduğunu belirten okurumuz, bir yakınının 25 Ağustos 2002 tarihinde iş kazası geçirdiğini, her iki gözünü kaybettiğini, tedavi süresinin bittiğini ve iş kazasından maaş bağlanması süreci içinde olduklarını belirterek bağlanacak gelir miktarı hakkında bilgi istemiştir.
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI MESLEKİ RİSKLERDENDİR
Sosyal tehlikelerin insanlar üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerinin önlenmesi, sosyal güvenlik politikalarının hareket noktasını oluşturur. Dolayısıyla var olan sosyal tehlikeler hem sosyal güvenlik politikalarının hem de sosyal güvenlik sistemlerinin varlık nedeni olmuştur. Sosyal güvenlik sistemine sahip ülkeler için bir model oluşturan Milletlerarası Çalışma Teşkilatının (ILO) 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Standartları Sözleşmesi’nde” dokuz sosyal tehlike sayılmıştır. Bunlar; İş kazaları, meslek hastalıkları, hastalık, malullük, analık, yaşlılık, ölüm, işsizlik ve ailevi yükler (evlenme, çocuk yetiştirme) sigortasıdır.
ÜLKEMİZDE SEKİZ SİGORTA KOLUNDAN SOSYAL YARDIM YAPILIYOR
Ülkemiz 102 sayılı ILO sözleşmesinde yer alan dokuz sosyal sigorta kolundan ailevi yükler sigortalı kolu hariç sekizini uygulamaktadır. Uygulanan bu sigorta kollarından ilk ikisi olan iş kazası ve meslek hastalığı sigortası, mesleki risklerin oluşturduğu olumsuzlukları gidermeyi hedefler. Bu sigorta kolu kapsamında yapılan ödemeler nakdi olduğu için zararı tazmin niteliği taşımaktadır.
Sigortalı, iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle çalışamazsa yani işçi rapor alarak hastanede veya evinde tedavisini sürdürüyor ise çalışılamayan her gün için SGK tarafından iş göremezlik ödemesi (hastalık parası) yapılır. Yine işçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle meslekte kazanma gücünde yüzde on ve üzerinde bir kayıp olmuşsa bu kez işçiye ömür boyu olmak üzere sürekli iş göremezlik geliri yani bir maaş bağlanması gerekecektir.
İŞ KAZASI GELİRİNİN HESAPLANMASI
İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle meslekte kazanma gücünü yüzde on ve üzerinde kaybetmiş işçiye ömür boyu ödenecek olan sürekli iş göremezlik geliri miktarı sabit değildir. Bu miktarı belirleyen iki önemli unsur bulunmaktadır. Bu unsurlar bir güne düşen ortalama günlük ücret (sigorta matrahı) ile meslekte kazanma gücü kayıp oranıdır. Sürekli iş göremezlik ödemesinin hesaplanması basit bir formüle dayanmaktadır.
Sigortalının kaza tarihinden önceki üç aylık sigorta matrahları, bu dönemlerdeki sigorta gün sayısına bölünerek bir günlük ortalama ücreti bulunur. Bulunan bu günlük ortalama ücretin 21 katı ödenebilecek olan tam iş göremezlik ödemesi miktarını verecektir. Tam iş göremezlik miktarının da meslekte kazanma gücü kayıp oranı ile çarpımı sonucu sigortalıya ödenecek olan iş göremezlik ödemesi miktarı tespit edilmiş olacaktır. Belirtelim ki; bu miktar da ilgili dönemdeki emekli maaş zam oranı kadar artırılacaktır.
Okurumuzun yakınının kaza tarihinden önceki son üç aylık sigorta matrahı 8.601,30 TL, sigorta prim gün sayısı ise 90 gündür. Dolayısıyla bir günlük ortalama ücret 95,57 TL olduğundan tam iş göremezlik geliri bu tutarın 21 katı olan 2.006,97 TL olacaktır. Sigortalımız her iki gözünü kaybettiği için meslekte kazanma gücü kayıp oranı yüzde yüz olacağından iş göremezlik geliri miktarı da tam yani 2.006,97 TL olacaktır. Bu gelire sırasıyla 2012/Temmuz emekli zam oranı (% 1,95), 2013/Ocak emekli zam oranı (% 4,14), 2013/Temmuz emekli zam oranı (% 4), 2014/Ocak emekli zam oranı (% 3,27) uygulandıktan sonra ödenecek gelir 2.288,51 TL’ye yükseltilecektir. Belirtelim ki; bu miktara bir de yüzde dört oranında vergi iade ek ödemesi eklenecektir.
İş kazası sonucu gelire hak kazanan sigortalının prim gün sayısı ve sigortalılık süresi, malullük, yaşlılık veya vergi indirim belgesiyle yaşlılık aylığı almaya yetecek miktarda ise talep etmesi koşuluyla kendisine bir de maaş bağlanacaktır. Daha sonra iş kazası geliri ile malullük veya yaşlılık aylığı mukayesesi yapıldıktan sonra yüksek olan ödeme tamdan düşük olan ödeme de yarımdan verilecektir.
