Limonata, Ama Nasıl?

En güzel içecek su olsa da, canımız bazen kolalı içecekler, gazozlar, meyve suları, çay ve ayran içmek istiyor. Ama, ister sıcak günlerde isterse ilk ve son baharda sıkma meyvesuyu veya limonata her zaman en sağlıklı içecektir. Bizim çocukluğumuzda sadece gazozlar ve limonatalar vardı. Şimdi o kadar çok çeşit var ki, insan hangisini içeceğini şaşırıyor. Hazır içeceklerde çeşit sayısının artmasıı ve hazırlanması için hiçbir zaman istememesi, yaz sıcaklarında hazır içeceklere olan talebi giderek arttırıyor. Oysa limonatanın hazırlanması biraz zaman alsa da, bence en değerli ve kaliteli bir yaz içecedir. Öte yandan insan için çok yararlı olan (C) vitamini açısından da oldukça zengindir. Limonatanın ana maddesi olan limon yıl boyunca büyümeyi sürdüren, kışın yapraklarını dökmeyen küçük bir ağaç türüdür.

Limonun anavatanı kesin olarak bilinmemektedir. Ilıman iklime sahip bütün memleketlerde yetiştirilen ve uçucu yağ taşıyan bu küçük ağaçların meyveleri ülkemizde çok sevilmektedir. Ege ve Akdeniz gibi bölgelerde neredeyse her evin bahçesinde bir limon ağacı bulunmaktadır. Meyve öncelikle suyu için kullanılır;  kabuğu barlarda özellikle dünyaca ünlü “Martini Kokteylin” hazırlanmasında kullanılmaktadır. Ayrıca, Özellikle Çorbalarda, yemeklerde ve salatalarda lezzeti arttırmak için kullanılan limon suyu aynı zamanda vücut direncini kazanmak için kullanılan önemli bir C VİTAMİN kaynağıdır. Günde bir tane Limon suyu içmek gribal enfeksiyonu önlemektedir. Oda sıcaklığında uzun süre tutulursa kolayca çürüyebilir. Limon suyunun yaklaşık % 5 asittir; PH değeri 2 ila 3 arasındadır.

Bazı kaynaklar limonun flavoroid bileşimlerini içerdiğini ifade etmektedir. Bunlar antioksidan ve anti-kanser donanımlarına sahiptir. Bunlar kanser hücrelerinin büyümelerini önlemektedir. Limonda bulunan Limoninler ayrıca anti-kansorejen olabilirler. Limon, önemli miktarda sitrik asit içermektedir.  Bunlar insan sağlığı için oldukça gereklidir. 100 mililitre limon suyu yaklaşık olarak 50 miligram C Vitamini (tavsiye edilen günlük değerin % 55’i) ve 5 gram sitrik asit içermektedir.

İştah açıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, idrar sökücü özelliği bulunan limonun, damar sertliği ve tıkanıklığını önlemeye yardımcı olduğu ileri sürülmektedir. Yaz sıcağında oluşan soğuk algınlığı, nezle, grip ve öksürük gibi rahatsızlıkları önlemeye önemli ölçüde katkıda bulunan limonun suyu, hastalığa karşı serin bir seçenek oluşturmaktadır. Limon, diş ve diş etlerini kuvvetlendiriyor, ufak darbeler ile kanamalar olmasını engelliyor. Fakat, limonatanın içindeki şekeri fazla kaçırmamak gerekiyor. Demirin kana geçmesini kolaylaştıran limon, özellikle bitkisel besinlerdeki demirlerin kullanımını 2-3 kat artırıyor.

Lisede okurken yaz aylarında birkaç ay restoranlarda çalışırdım; o zamanlar içecekler bu kadar zengin değildi. Sadece gazozlar vardı. Yaz aylarında en büyük zevkimiz de Uludağ ya da Çamlıca gazozu ile akşam simidi yemekti. Kaliteli lokantalar ve yazlık çay bahçelerinde taze hazırlanmış doğal limonata ile vişne suyu servis edilirdi. Çalıştığım restoranın sahipleri Arnavut kökenliydi ve Eskişehir’de dondurmayı, limonatayı ve bozacılığı Makedonya’lılarla birlikte onlar yapardı; tabii ki yaş ve kuru pastaları da onlar üretirdi; pastacılıkta Hemşinliler de ünlüdürler.  Ben de limonata yapmayı onlardan öğrendim. Ancak eski limonları bulmak oldukça zor. Özellikle limonun ilk çıktığı aylarda, limonlar muz da olduğu gibi kükürtle sarartılıyor; sakın bu limonları kullanmayın. Mersinin “Lamas” tipi kabukları mis gibi kokan limonunu tercih edin. Bu limon kesildiğinde oda mis gibi kokar; limonun bütün aroması kabuğundadır. Çaya da bütün lezzeti limonun kabuğu verir; çaya limon sıkmak, çayı sadece ekşitir. Limonun suyunda aroma yoktur. Ne yazık ki birçok kafe ve pastane çay limonunu dilimlemeyi ve bütün aromanın limonun kabuğunda olduğunu bilmiyor.

Limonata nasıl yapılır?

Malzemeler (8 kişilik):

4 adet limon

Her bardak için, silme bir yemek kaşığı toz şeker.

Limon Kabuklarını ve posaların süzmek için delikli bir süzgeç.

Cam bir kâse ve 2 litre ılık su.

Süslemek için nane yaprakları.

Yapılışı:

Limon kabuklarını rendeleyin ve şekerle en az 10-15 dakika ovun. Limonların suyunu sıkın ve ovulmuş limon kabukları üzerine ilave edin.  Daha sonra 2 litre ılık suyu boşaltın ve şekerler eriyinceye kadar karıştırın. Buzdolabında birkaç saat bekletin (bir gece beklerse daha lezzetli olur). Servis yapmadan önce de iyice karıştırın ve boş bir kaba süzün. Limonata ya da “Long-Drink” bardağına aktarın; nane yaprakları ve yeşil elma dilimleri ile süsledikten sonra servis edin.

Doç. Dr. Dündar Denizer

Türk Mutfağı Araştırma ve Uygulama Birimi Müdürü