Aralarında eski bir ilaç şirketi çalışanının da bulunduğu bir grup doktor Hamburg’ da ünlü İngiliz ilaç firması GlaxoSmithKline (GSK) aleyhine bir dava açtı (1).
Bugüne kadar hep ilaçlardan veya tıbbi malzemelerden zarar gören hasta veya yakınları ‘tazminat davaları’ açıyordu.
Bu, herhâlde doktorlar tarafından bir ilaç üreticisini suçlayan ilk davalardan biri olsa gerek.
Alman hekimleri rahatsız eden durum, GSK’ nın doktorlar için düzenlenen eğitim toplantılarında Avandia isimli ilacın kalp krizine sebep olduğunu bilerek gizlemesi veya önemli değilmiş gibi sunması.
Mahkemeye verilen dava dilekçesinde ‘Şirketin ilacın kalp krizi gibi ciddi yan etkilerinden en azından 2007 senesinden beri haberdar olmasına rağmen bunun gizlendiği ve bu yüzden binlerce insanın faydadan çok zarar gördükleri, kalp krizi geçirdikleri ve öldükleri’ belirtiliyor.
GSK ne diyor?
Davayla ilgili olarak görüşleri sorulan bir şirket yetkilisi “Henüz dava ve suçlamalar hakkında bir bilgimiz yok ama ilacımızın ruhsatının iptali veya geri çekilmesi söz konusu değil.
Avrupa İlaç Ajansı (EMA) 2010’ da Avandia’ nın ruhsatını sadece askıya aldı. Elimizdeki geniş kapsamlı çalışmalara göre ilacın fayda-zarar oranının müspet olduğuna şüphemiz yok” diyor.
EMA sözcülerinden biri ise “Avandia’ nın ruhsatının iptal edilmediği doğru fakat ruhsatın askıya alınması ilacın kullanılmaması manasına geldiğini” belirtiyor.
Avandia’ nın serencâmı
İlaç 2000’ de Avrupa’ da tip 2 diyabette diğer ilaçlardan beklenen etkinin görülmediği durumlarda tedaviye destek için onay aldı.
Avandia, tip 2 diyabet tedavisinde ‘yeni boyutlar’ (daha az yan etki, hastalığın daha yavaş ilerlemesi) sloganıyla ve büyük reklâm kampanyalarıyla birkaç sene içinde dünyanın en çok satılan diyabet ilacı oldu; senelik satış rakamları 3.3 milyar dolara ulaştı.
Birkaç sene önce, dünyanın en büyük ilaç üreticilerinden GlaxoSmithKline’ ın, Türkiye’de de satılan Avandia’ nın kalp hastalıkları riskini artırdığını 11 yıldır bildiği ve bilinçli olarak sakladığı ortaya çıktı.
New York Times (NYT) gazetesi manşetten verdiği haberde şirketin 1999’da ilacı piyasaya sürerken kapsamlı bir araştırma yaptığını yazdı.
İddiaya göre araştırma ilacın hem piyasadaki benzerlerinden daha etkili olmadığını hem de kalp hastalıkları riskini artırdığını gösterdi ama GSK yöneticileri bu bilgiyi saklamayı tercih etti.
NYT’ nin ele geçirdiği bir yazışmada GSK yöneticilerinden biri “Bu araştırmanın sonuçları asla şirketten dışarı çıkmamalı” diyordu.
Daha sonraki bir yazışmada da “Eğer araştırmanın sonuçları ortaya çıkarsa “Sadece 2002-2004 yıllarında 600 milyon dolar kaybederiz” ifadeleri bulunuyordu.
Şirket haberle ilgili NYT’ ye yaptığı açıklamada araştırmanın sonuçlarını “yeni bir bilgi vermediği için” yayınlamadıklarını söyledi.
Avandia’ nın kalp hastalıkları riskini artırdığı ilk kez 2007’de ortaya çıkmış, şirket hakkında açılan davayı kapatmak için tüm araştırmaların sonuçlarını yayınlamaya söz vermişti (2).
İlaç bundan 2.5 sene kadar önce Avrupa ülkeleriyle beraber bizde de piyasadan çekildi (3).
Gelelim neticeye
BİR: GSK’ yı dava ederek tüm dünyaya çok önemli bir mesaj veren Alman meslekdaşlarımı gönülden kutluyorum.
İKİ: Bu ilacı kullanan hekimlerin hastalarının ne ölçüde etkilendiklerini, kalp krizi geçiren ve ölenleri araştırıp araştırmadıklarını merak ediyorum.
ÜÇ: Geçen sene “sağlıkta dolandırıcılık” sebebiyle 3 milyar dolar ceza ödemeyi kabul eden GSK’ nın bu hikâyesini okumanızda yarar var (4).
KAYNAKLAR
1. http://www.taz.de/Nebenwirkungen-bei-Medikamenten/!112126/2
3. http://www.cnnturk.com/2010/saglik/09/25/diyabet.ilaci.avandia.yasaklandi/590900.0/index.html
