İnsanlar senelerden beri sağlıklı yaşama ve özellikle de kalp ve damar sağlığı için doymuş hayvansal yağlar yerine omega-6 yağ asitleri ihtiva eden bitkisel yağları yemeye teşvik ediliyor.
Günümüz insanı “hayvansal yağları düşman, bitkisel yağları dost” biliyor.
Modern mutfaklarda tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı gibi hayvansal doymuş yağların yerini yüksek miktarda çoklu doymamış yağ asidi (linoleik asit) ihtiva eden mısır, ayçiçeği, soya yağları almış bulunuyor.
Bu görüşün en büyük savunucularının başında da bizim kardiyologların adını duyduklarında ayağa kalkıp ceketlerinin önünü ilikledikleri Amerikan Kalp Derneği (AHA) geliyor.
AHA, 1960 ve 1970’ lerde yapılan bazı araştırmalarda diyetteki doymuş yağların total ve LDL-kolesterolü artırdığını, buna karşılık omega-6 linoleik asidin ise azalttığını gösteren çalışmaları kaynak alıyor.
Bunlara dayanarak da kalp-damar hastalıkları riskini azaltmak için doymuş hayvansal yağlar yerine çoklu doymamış bitkisel yağların daha fazla yenmesini tavsiye ediyor.
Söylemleri kardiyoloji âleminde adeta “emir” kabul edilen AHA kısa bir zaman önce omega-6 yağların daha fazla yenmesi gerektiği görüşünü tekrarlamıştı (1).
Oysa linoleik asidin kalp-damar hastalıkları riskini azalttığını gösteren delillerin çok sınırlı olduğu gerekçesiyle bu tavsiyeye itiraz ediliyor.
Özellikle de diyette başka hiçbir değişiklik yapmadan sadece doymuş yağ asitleri yerine linoleik asitle beslenmenin kalp-damar hastalıkları risk ve mortalitesine etkisi yeteri kadar araştırılmış bir konu değil.
Yeni araştırma tereyağını temize çıkardı
BMJ isimli tıp dergisinde yayınlanan ve 40 sene kadar önce yapılmış olan bir çalışmanın verilerinin yeniden değerlendirildiği bir araştırma omega-6 yağ asitleri ihtiva eden bitkisel yağların kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümleri azaltmadığını hatta artırdığını ortaya koydu (2).
Amerika ve Avustralyalı bilim adamları 1966-1973 yılları arasında yapılan Sidney Diyet Kalp Araştırmasının orijinal verilerini modern istatistik yöntemlerle değerlendirerek ölüm sebeplerini araştırdılar.
Analiz, yakın zaman önce kalp krizi veya koroner kalp ağrısı (angina) geçiren 30-59 yaşlar arasındaki 458 erkek üzerinde gerçekleştirildi.
Başlangıçta ortalama olarak enerjilerinin yüzde 6’ sını linoleik asitten ve yüzde 16’ sını da doymuş yağ asitlerinden alan bu kişiler iki gruba ayrıldılar.
Birinci gruptakilerin aldıkları enerjinin yüzde 10’ undan daha azını hayvansal kaynaklı doymuş yağlardan ve yüzde 15’ ini çoklu doymamış yağlardan almaları sağlanırken ikinci gruptakilere herhangi bir diyet tavsiyesinde bulunulmadı.
Birinci grupta yer alanlara yemek pişirme, kızartma ve ekmeğe sürerek yemek için sıvı aspir çiçeği yağı ve bundan yapılmış margarin sağlandı.
Aspir çiçeği yağının yüzde 75’ i linoleik asitten oluşuyor ve diğer çoklu doymamış yağ asitlerini ihtiva etmiyor.
Diyet dışında tüm özellikleri aynı olan her iki grup da ortalama olarak düzenli aralıklarla 39 ay takip edildi.
Linoleik asit grubunda kolesterol ortalama olarak yüzde 13 oranında azalmış olmasına rağmen tüm sebeplere bağlı ölümlerin daha yüksek olduğu 1978’ de bildirilmişti ama kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümler biliniyordu.
Bu yeni araştırmada orijinal veriler modern yöntemlerle yeniden değerlendirildiğinde linoleik asit grubunda hem tüm sebeplere hem kalp-damar hastalıkları ve hem de koroner kalp hastalığına bağlı ölümlerin daha fazla olduğu tespit edildi.
Böylece AHA’ nın “doymuş yağlar kötü, omega-6 bitkisel yağlar iyidir” dogması çuvallarken, “fazla miktarda omega-6 yağlardan kaçınmalı” görüşünü savunanlar bir kere daha haklı çıkmış oluyorlar (3).
17 sene süreyle takip edilen doktorlarda yapılan yeni bir araştırmada da omega-6 yağ asitleri seviyeleri ile kalp yetersizliği riski arasında bir ilişki tespit edilmediğini de hatırlatalım (4).
Gelelim neticeye
Bu araştırma, her zaman söylediğimiz “merada beslenen hayvanlara ait tereyağ, içyağı ve kuyruk yağının en sağlıklı yağlar” olduğu gerçeğini bir kere daha ispatlamış oluyor.
Herkesi sahanda “mis gibi tereyağlı köy yumurtası” yemeye davet ederken… kalp sağlığını korumak için margarin firmasıyla kol kola kampanya düzenleyen “Türk Kardiyoloji Derneği” ve sık sık fikir değiştiren “meşhur yumurtacı” ne diyecekler merak ediyorum.
KAYNAK
1. http://circ.ahajournals.org/content/119/6/902.full
2. http://www.bmj.com/content/346/bmj.e8707
