Grip aşısının, bu hastalıktan zarar görme ve ölüm ihtimalleri yüksek olanlarda işe yaradığını gösteren hiçbir “güvenilir kanıt” olmadığının ispatlanmasından sonra (1), şimdi de gribin tek ilacı olarak bilinen “Tamiflu’ nun etkisiz bir ilaç olduğu” iddia ediliyor.
Geçen hafta “Tamiflu’ ya harcanan milyarlar çöpe mi gitti?” başlıklı makalemde BMJ’ nin etkinliğinin abartıldığı, potansiyel ciddi aksi tesirlerinin küçümsendiği iddiasıyla ilacın üreticisi Roche’ u Tamiflu ile ilgili gizli tutulan tüm klinik araştırma raporlarını açıklamaya davet ettiğini anlatmış ve derginin editörü F. Godlee’ nin mektubunu da yayınlamıştım (2, 3).
Roche’ un ilaçları boykot edilmelidir
BMJ’ nin son sayısında Kopenhag’ daki İskandinav Cochrane Merkezi Başkanı Peter Gotzsche’ nin ibret-i âlemlik bir yazısı yayınlandı (4):
“Health Action International (Milletlerarası Sağlık Eylemi) tarafından düzenlenen ve 12 ekimde yapılan tıbbi araştırma bilgilerine erişme hakkındaki açık seminerde, Avrupa hükümetlerinin neden hiçbir işe yaramayan Tamiflu’ yu stoklamak için harcadıkları paraları geri almak üzere Roche’ u dava etmediğini sordum.
Roche Tamiflu’ nun dramatik etkilerini gösterdiğini iddia ettiği bilgileri sakladı.
Eğer araştırmaları ilacın gerçekten etkili olduğunu gösteriyorsa, bu verileri Roche’ dan almanın neden bu kadar zor olduğuna, Roche’ un bunları neden yayınlamadığına hayret ediyoruz.
Seminerdekilerin hiçbiri hükümetlerimizin Roche’ u neden dava etmediğini açıklayamadı fakat konuşmacılardan biri bana özel olarak en muhtemel sebebin itibar kaybetmemek olduğunu söyledi.
Mükelleflerin milyar dolarlarını kaybetmektense itibar kaybetmenin daha iyi olduğunu düşünüyorum.
Bildiğim kadarıyla Tamiflu parasetamolden daha iyi bir ilaç değil.
FDA Roche’ dan etiketlere bir tekzip yazmasını istedi: “Tamiflu’ nun mevsimsel, kuş veya pandemik gribin potansiyel sonuçları (hastaneye yatma, ölüm veya ekonomik fayda) üzerine müspet etkisi olduğu ispatlanmamıştır.
FDA benzer bir ilaç olan GlaxoSmithKline tarafından üretilen zanamiviri (Relenza) ilk değerlendirdiğinde danışma kurulu ilaca onay verilmemesini tavsiye etti.
Zanamivir hastalar parasetamol gibi bir başka ilaç aldıklarında plasebodan üstün değildi.
Bununla beraber, FDA danışma kurulunun kararını muhtemelen politik sebeplerle geçersiz saydı.
Bunlar olurken FDA aynı sene daha sonra oseltamivire ruhsat verdi.
Avrupa hükümetleri Roche’ u dava etmelidirler; böylece saklanan araştırma sonuçlarının da açıklanması mümkün olur.
Ayrıca, Tamiflu’ nun eksik bilgilerini açıklayıncaya kadar Roche’ un ürünlerinin boykot edilmesini tavsiye ediyorum.”
Roche ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ne diyor?
Roche’ un kısa açıklaması şöyle (5):
“Verilerin yayınlanmasında kanunen gerekli olan tüm şartları yerine getirdik. Hastalarla alâkalı verileri kanuni veya gizlilik kısıtlamaları dolayısıyla genellikle yayınlanmıyoruz”.
Tatmin oldunuz mu bilmem; ben hiç olmadım.
DSÖ sözcülerinden Gregory Hartl, “Örgütün, bu ilacı kuş gribi gibi hastalığın mutat formları dışında kullanılmasını destekleyen yeterli delile sahip olduğunu, Tamiflu’ nun gribin zatürree gibi ağır hastalıklara dönüşmesini engelleyeceğinin ispatlandığını” söylüyor (6).
Anlaşılan o ki DSÖ, bozacının şahitliğini yapıyor.
Bu arada, DSÖ’ nün geçen sene Tamiflu’ yu hükümetleri ve bağış kurumlarını ilacı satın almaya sevk eden “temel ilaçlar” listesine aldığını da hatırlatmak isterim.
Bu listeye girmek bir ilacın milyonlarca kutu satılmayı garantilemesi mânâsına geliyor.
Domuz gribi salgınında olanlar unutulmadı
Üç sene önceki domuz gribi salgınında halkı “korkutarak”, aşıya karşı çıkanları “tehdit ederek” nasıl bir pazarlama faaliyeti yürütüldüğünü sanırım herkes hatırlıyordur.
Ülkelerin Sağlık Bakanlıklarının her biri üstelik rica-minnet milyarlarca para karşılığı on milyonlarca doz “aşı” almak zorunda kalmıştı.
Neredeyse tüm dünyada aşıların ancak yüzde 10’ u yapıldı; kalanı çöpe gitti.
O dönemde o panik havası içinde birçok ülke milyarlar ödeyerek milyonlarca kutu da Tamiflu stokladı.
Bizim Bakanlık da kim bilir kaç kutu Tamiflu satın almıştır o kampanyada acaba?
Roche, milyonlarca insanın öleceğinin ve kurtulmalarını sağlayacak tek ilacın da Tamiflu olduğunun iddia edildiği o günlerde başka şirketlerin ilaç üretmesine bile izin vermemiş, kasasını milyarlarca lira ile doldurmuştu.
Tamiflu’ nun bizde, içinde her biri 75 miligram oseltamivir olan 10 kapsüllük bir kutusunun fiyatı 35.69 liradır (7).
Gelelim neticeye
Peter Gotzsche’ nin teklifi çok yerinde.
Roche’ un iki seçeneği var: Ya hiçbir bahanenin arkasına saklanmadan araştırmalarının tüm bilgilerini açıklamak ya da aldığı paraları ülkelere iade etmek.
Daha önce de kaç kere yazdım; hükümetler sadece Roche’ dan değil, maliyeti yarım dolar bile olmayan domuz gribi aşısını onlarca misli fiyata satan aşı üreticilerinden de, bu işlerin tezgâhını kuran Dünya Sağlık Örgütü’nden de hesap sormalıdır.
Ülkeler kesinlikle bu işin peşini bırakmamalıdır: “Endüstriden hesap sormadıkça” bizi aldatmaya aynı hızda devam edeceklerdir.
KAYNAKLAR
4. http://www.bmj.com/content/345/bmj.e7305/rr/613446
6. http://www.guardian.co.uk/science/2012/nov/12/bmj-roche-tamiflu-data
7. http://www.ilacrehberi.com/cgi-bin/vademecum.asp?ilac=45542&tb=1
