Dünyanın en muteber tıp dergilerinden olan BMJ’ nin (British Medical Journal) baş editörlerinden Dr. Fiona Godlee, ilaç devi Roche’ dan üç sene önce verdiği sözü tutarak Tamiflu ile ilgili tüm klinik araştırma raporlarının bağımsız araştırmalar için açıklanmasını istedi (1).
Şirket müdürü Profesör John Bell’ e açık bir mektup gönderen Godlee “Halkın milyarlarca lirası Tamiflu’ ya harcandı ama ilacın etkinliğini ve güvenilirliğini gösteren delillere ulaşılamıyor” diyor.
Godlee’ nin bu mektubu EMA’ nın (Avrupa İlaç Ajansı) Roche hakkında ilaç yan etkileriyle alâkalı 80 bin yan etkiyi uygun şekilde bildirmediği iddiasıyla ihlâl davası açmasından hemen sonra geldi.
Godlee, Times gazetesinde yayınlanan ‘ilaç firmalarını dürüst olmaya davet eden; araştırmacıların bugün kullanılmakta olan ilaçlarla alâkalı tüm klinik araştırma verilerine ulaşabilmelerinin sağlanmasını isteyen’ mektubun 28 imzacısı arasında da yer alıyor.
Politikacılardan da büyük baskılar geliyor. Geçen hafta Muhafazakâr Parti milletvekili Sarah Wollaston ‘eksik veri’ meselesini gündeme getirdi.
Sağlık Bakanı Norman Lamb da, klinik araştırma verilerine ulaşılabilmesi problemini tartışmak üzere uzmanları bir araya getirmeyi kabul etti.
Roche 3 sene önce söz vermişti
Roche firması, 2009 aralık ayında BMJ ve Cochrane Grubunun araştırmalarına cevap olarak Tamiflu ile ilgili tüm klinik raporları açıklayacağını îlânen vaat etmişti.
Bu araştırmada Tamiflu’ nun sağlıklı insanlarda zatürree gibi komplikasyonları önlediğine dair açık deliller olmadığı gösterilmişti.
Ayrıca da ilaç verilerine ulaşmayla, araştırmalarda hayalet yazar kullanılmasıyla ve ilacın onay süreciyle alâkalı olarak ciddi kaygılar olduğu bildirilmişti.
Bu araştırmadan sonra Cochrane uzmanlarına daha fazla bilgi verilmiş ama tüm veriler hiçbir zaman sağlanmamıştı.
Cochrane uzmanları, Tamiflu ile yapılmış en azından 123 çalışma olduğunu ve Roche’ nin tamamlanmış faz 3 çalışmalarının hasta verilerinin çoğunun (%60) hiç yayınlanmadığını söylüyor ve temel endişelerinin “ilacın etkinliğinin abartılması ve potansiyel ciddi yan etkilerinin küçümsenmesi” olduğunu ifade ediyorlar.
Bu arada, Roche çok büyük bir “ticari başarı” sağladı ve ilaç Dünya Sağlı Örgütü tarafından “temel ilaçlar” listesine alındı.
Ben de o 2009 aralık ayında yayınladığım “Tamiflu ile alâkalı ilginç gelişmeler oluyor” başlıklı makalemde o günlerde yaşananları dile getirmiştim (2).
Godlee: Hastaların hayatı tehlikede!
Godlee’ ın Profesör Bell’ e yazdığı mektubundan bazı satırlar:
“Kamu menfaati bakımından çok büyük önemi olan bu verilerin açıklanmasının reddedilmesi, Roche’ u sorumlu ilaç şirketleri grubunun dışına çıkaracaktır.
Bu verilerin açıklanması ise şirketinize ve yönetim kuruluna duyulan güvenin yenilenmesinde çok işe yarayacaktır.”
Godlee dergide yer alan makalesinde de,” www.bmj.com’ daki açık yazışmanın spesifik kişi ve kuruluşları sorumlu tutmayı amaçladığını” söylüyor ve ekliyor:
“Bağımsız araştırmacıların klinik araştırma sonuçlarına ulaşmalarının engellenmesi hastaların hayatlarını da tehlikeye atıyor.”
Profesör Bell’ e gelince. Meseleyi Roche’ a ilettiğini ve cevap beklediğini söylüyor.
Gelelim neticeye
Ben Godlee kadar umutlu değilim.
Verdiği sözü 3 sene geçmesine rağmen tutmayan Roche’ un ne Tamiflu ile ne başka ilaçlarıyla ilgili verileri açıklayacağına ihtimâl vermiyorum.
Eğer bilim dünyasından gizledikleri çalışmaların verileri Tamiflu’ nun etkili ve güvenilir bir ilaç olduğunu gösteriyor olsaydı, bunları açıklamak için bırakın kendilerine ısrar edilmesini cümle âleme davul-zurna ile duyururdu.
Vaziyet, Tamiflu’ ya ödenen milyarlarca liranın çöpe gitmiş olduğunu; bu ilacın tıp tarihi kitaplarında Thalidomide ve Vioxx’ un yanında “ayıplı ilaçlardan” biri olarak yerini alacağını gösteriyor.
KAYNAKLAR
