Süt ve süt ürünlerinde ve Diğer Bazı Ürünlerde Üretim Tarihinin Etikette Yazılmasına Avrupa Birliği (AB) İzin Vermiyor!
Süt Tozunda kanserojen madde, melaminin ülkemizde de kullanımının yasal olarak açık olduğu yayınlarımız üzerine konuyu meclis kürsüsüne taşıyan Burdur milletvekili ve Veteriner Hekim Sayın Ramazan Kerim Özkan şimdi de ambalajlı süt ve süt ürünleri, ambalajlı meyve suları konserveler gibi gıda niteliğini taşıyan bazı ürünlerde son kullanma tarihi yer aldığı halde üretin tarihlerinin de yazılması gerektiğini yazılı soru şeklinde Tarım ve Köyişleri Bakanı Sayın Mehdi Eker’den istedi. Yazılı soru önergesi ve Tarım Bakanı’nın cevapları aşağıdadır. Sayın Özkan’a süt ve süt tüketicileri, bebekler, çocuklar adına teşekkür ederiz.
T B M M B A Ş K A N L I Ğ I N A
Aşağıdaki sorularımın Anayasa ve Meclis İç Tüzüğü gereğince Tarım ve Köyişleri Bakanı Sayın Mehmet Mehdi EKER tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını arz ederim.
Ramazan Kerim Özkan/Burdur Milletvekili
Bilindiği üzere marketlerde satışa sunulan ambalajlı süt ve süt ürünleri, ambalajlı meyve suları, et suları konserveler gibi gıda niteliği taşıyan bazı ürünlerde üretim tarihleri yer almayıp sadece son kullanma tarihleri yazılmaktadır.
Oysa tüketicilerin satın aldıkları ürün hakkında son kullanma tarihlerini bilmek istemeleri en doğal haklarıdır. Zira ürünün tazelik- bayatlık kriteri son kullanma tarihiyle değil, üretim tarihiyle ilişkili bir kavramdır. Doğal olarak da üretici mevcut ürünler içerisinden satın alacağı ürünün en tazesinin hangisi olduğunu bilmek isteyecek ve tercihini ona göre yapacaktır. Aynı zamanda “4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”da Gıda ürünlerinin üzerinde tüketiciyi yanıltıcı, aldatıcı ve onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici unsurlar yer alamaz denilmektedir. Ayrıca Birleşmiş Milletler Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesinde “ Tüketicilere kendi ferdi istek ve ihtiyaçlarına göre bilinçli seçim imkanı sağlamak için yeterli bilgilere erişim sağlanması gereklidir” ifadesi bulunmaktadır. Yine T.C.Anayasasının 172. maddesinde “ Devlet tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder” ibaresi yer almaktadır.
Yukarıda anılan gerekçelerle marketlerde satışa sunulan ambalajlı gıda ürünlerinin tamamında “Son Kullanım Tarihi”nin yanı sıra “Üretim Tarihinin” de yer almasını uygun buluyor musunuz ?
Bakanlığınızca bu türde düzenlemeye gidilmesi için bir protokol hazırlanmasını ve bu konuda bir yönetmelik hazırlanmasını düşünüyor musunuz ?
Tarım Bakanı Mehdi Eker’in Cevabı- 1-2
Bilindiği üzere, gıdaların etiketlenmesi ile ilgili hususlar 25 08.2002 tarihli ve 24857 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “ Türk Gıda Kodeksi- Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği” ile düzenlenmektedir. Gıdaların etiketinde bulunması zorunlu olan bilgiler Tebliğin 6. maddesinde yer almaktadır. Bu maddeye göre gıdaların etiketinde son tüketim tarihinin bulunması zorunlu olup, üretim tarihinin bulunması zorunlu değildir. Bu düzenleme yeni bir düzenleme olmayıp, Tebliğin yayımlandığı 25.08.2002 tarihinden itibaren uygulanmakta olan bir düzenlemedir.
Tebliğin 4. maddesinde son tüketim tarihi, “ Gıda maddesinin uygun şartlarda depolandığı süre içinde kendine has özelliklerini koruyabildiği süreyi belirten tarih” şeklinde tanımlanmaktadır. Ayrıca 7. maddenin (e) bendi gereğince, normal koşullarda ya da ambalajı açıldıktan sonra mikrobiyolojik mikrobiyolojik yönden çabuk bozulabilecek gıdalar için etikette “……….tarihinden önce tüketilmelidir ifadesine yer verilmesi gerekmektedir.
İlgili tebliğin bu hükümleri ve bu konuya ilişkin diğer hükümleri tüketicinin sağlığının korunmasına yönelik düzenlemelerdir. Belli gıdalar için bazı özel durumlar söz konusu olduğunda ise, son tüketim tarihi dışındaki bir tarih bildirimi yapılması gerekiyorsa, buna ilişkin düzenlemelere ürüne özel mevzuat kapsamında yer verilmektedir.
Ayrıca tebliğin 4. maddesinde “raf ömrü” “ Gıda maddelerinin üretim tarihinden itibaren uygun koşullarda kalite özelliklerini muhafaza edebildiği süre” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, gıdalar üzerinde belirtilen süre boyunca tüm özelliklerini korumalıdır. Bunun sağlanması üreticinin sorumluluğunda olup, herhangi bir olumsuzluk tespit edildiğinde cezai işlem uygulanmaktadır. Diğer taraftan, eğer tüketici yine de daha önce üretilmiş bir ürünü tercih etmek istiyorsa, son tüketim tarihi daha geç olan ürünü seçme hakkına her zaman sahiptir.
Konuyla ilgili olarak üzerinde durulması gereken bir başka husus da, ülkemizin Avrupa Birliği’ne aday ülke olması nedeniyle, tam üyelik sürecinde yürütülen çalışmalar kapsamında bazı alanlarda mevzuatımızın AB mevzuatı ile uyumlaştırılması gerekmektedir. yukarıda bahsi geçen tebliğde bu kapsamda “ Gıda Maddelerinin Etiketlenmesi, Tanıtımı ve Reklamı İle İlgili Üye Ülkelerin Kanunlarının Yakınlaştırılması Hakkında 2000/ 13/EEC Sayılı Konsey Direktifi” ile büyük oranda uyumlu olarak hazırlanmış ve tam uyumun sağlanması hususunda taahhütte bulunulmuştur. Bu direktif, 30 Haziran 2010 tarihinde müzakereye açılan “ Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı” başlıklı 12. fasıl altında yer almaktadır.
Katılım müzakereleri her aday ülkenin AB müktesebatının ne kadar sürede ve hangi düzenleme ile kabul edip, yürürlüğe koyacağının ve de uygulamayı ne şekilde yapacağının belirlendiği süreçtir. Aday ülke AB müktesebatının tümünü benimsemek zorundadır. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı faslı adı altında uyum taahhüdü verilen 2000/13 EEC sayılı AB direktifi kapsamında, üretim tarihinin yazılma zorunluluğuna ilişkin her hangi bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca, söz konusu direktifin 17. maddesinde üye ülkelerin gıdaların etiketinde bulunması zorunlu bilgilerle ilgili olarak daha ayrıntılı kurallar belirleyemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Konuya ilişkin olarak ele alınması gereken bir diğer husus da uluslar arası ticarettir. Ulusal mevzuatımızda gıdaların etiketinde üretim mevzuatının bulunmasının zorunlu hale getirilmesi, AB ülkelerinden ithal edilen gıdalarla ilgili olarak ticari sorunların yaşanmasına neden olacaktır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle gıdaların etiketinde üretim tarihinin de bulundurulmasının zorunlu hale getirilmesi konusunda Bakanlığımızca idari bir düzenleme yapılmasının, özellikle 12. fasıl müzakereleri açısından sorunlar yaratabileceği düşünülmektedir. Ancak bilindiği üzere, 5996 sayılı . Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Kanunu gereğince Türk Gıda Kodeksi mevzuatının hazırlanmasından Ulusal Gıda Kodeksi mevzuatının hazırlanmasından Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGKK) sorumlu olup, söz konusu Dilekçe Komisyonu Kararı son değerlendirmenin yapılması amacıyla bu UGKK’ya sunulmuştur. UGKK tarafından yapılan değerlendirme sonucunda gıdaların etiketinde üretim tarihinin de bulunmasının zorunlu hale getirilmesi yönünde bir düzenleme yapılmasının, 30 Haziran 2010 tarihinde müzakereye açılan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı” başlıklı 12. fasıl kapsamında verilen taahhütler açısından uygun olmadığı karara bağlanmıştır.
Mehmet Mehdi EKER/Bakan
https://groups.google.com/group/cigsutureticileri
