El hijyeni veya el temizliği ellerdeki mikropların uzaklaştırılması veya imha edilmesidir. Özellikle salgınlar sırasında hastalık yapan bakteri ve virüslerin yayılmasını önlemede en etkili yöntem el yıkamadır. El yıkama, elin tüm yüzeylerinin ılık su altında sabun köpükleri ile güçlü bir şekilde ovuşturulması ve akarsu altında iyice durulanmasını ifade eder. Sabun yüzey gerilimini azaltıcı ve kir, yağ ve bakterilere bağlanma özellikleri sayesinde etkili olur.
Zaman gazetesindeki yazım:
El hijyeni veya el temizliği ellerdeki mikropların uzaklaştırılması veya imha edilmesidir. Özellikle salgınlar sırasında hastalık yapan bakteri ve virüslerin yayılmasını önlemede en etkili yöntem el yıkamadır.
El yıkama, elin tüm yüzeylerinin ılık su altında sabun köpükleri ile güçlü bir şekilde ovuşturulması ve akarsu altında iyice durulanmasını ifade eder.
Sabun yüzey gerilimini azaltıcı ve kir, yağ ve bakterilere bağlanma özellikleri sayesinde etkili olur.
Değişik su sıcaklılarının ellerdeki bakterilerin azaltılması üzerine bir farkları yoktur. Sıcak suyun ekstra bir yararı olmadığı gibi bazı sabunların tahriş edici etkilerini de artırabilir.
Ellerdeki mikropların başka insanlara, yiyeceklere, suya ve elle dokunulan kapı topuzu, küpeşte, masa ve sandalyeler gibi yüzeylere geçmesinin önlenmesinde yıkama süresi çok önemlidir. Etkili bir temizlik için ortalama yıkama süresi yirmi saniyedir.
Tırnak fırçası mutlaka gerekli değildir fakat tırnak bölgelerinin ve parmak aralarının temizlenmesine önem verilmelidir.
Kurutma çok önemli
Yıkamadan sonraki en önemli işlem de ellerin kurutulmasıdır; çünkü ıslak eller mikropları kuru ellere göre çok daha iyi taşırlar. Kurutma süresi kurutma yöntemine göre farklıdır. Birçok kere kullanılan pamuk havlular uygun değildir.
Tek kullanımlık kâğıt havlular ile eller iki ayrı kâğıt havluyla 10 saniye süreyle ovularak kurutulur. İlk havlu suyun uzaklaştırılmasını, ikincisi ise tam kurmayı sağlar.
Kurutucu aletlerden faydalanılıyorsa eller sıcak havanın altında bir taraftan ovulurken diğer taraftan döndürülerek 30-45 saniye süreyle tutulmalıdır.
Tek kullanımlık bez havlular varsa eller iki farklı bölümde 10 saniye süreyle ovuşturularak kurutulur. İlk bölüm havlu ile su emdirilmiş, ikinci bölümde ise tam kurutma sağlanmış olur.
Eller ne zaman yıkanmalıdır?
Eller mikrop bulaşma ihtimali olan durumlarda yıkanmalıdır:
- Tuvaletten sonra
- Çocuğun altını değiştirdikten sonra
- Tuvalet ve yatak odalarının temizliğinden sonra
- Mikropla kirlenmiş giysi veya yatak takımlarına temas edilmişse
- Hasta ve yaralı bir insana temas etmeden önce ve sonra
- Çöple temas ettikten sonra
- Burnu temizledikten veya ellere öksürüp hapşırdıktan sonra
- İlaç içmeden önce
- Kontak lens takmadan önce
- Kusmuk veya dışkı ile temas edilmişse
- Çevredeki yüzeylerin temizliği yapıldığında
- Mutfağa girmeden önce
- Yemeğe, içmeye başlamadan önce
- Eldivenler çıkarıldıktan sonra
Antibakteriyel sabun, el dezenfektanları, jeller
Son senelerde bir antibakteriyel sabun, el dezenfektanları, el jelleri ürünleri modası başladı ki sormayın gitsin. Zaten tek başına şu “antibakteriyel” sözü bile hadi temizlik hastası demeyelim ama temizlik düşkünü anneleri cezbetmeye yeterli oluyor.
Antibakteriyel temizlik ürünlerine bakterileri öldüren kimyasal maddeler eklenmiştir; bunların virüsler üzerine bir etkileri yoktur. Bu amaçla en çok kullanılan madde de triclosandır.
Yüzde 60-85 oranında alkol bulunan el antiseptikleri veya dezenfektanlarının bakterileri ve bazı virüsleri öldürücü etkileri olsa da doğru el yıkamaya belirgin bir üstünlükleri yoktur. Bunlar su olmayan ortamlarda tercih edilebilir.
Bunlara dikkat!
Eldeki mikropların öldürülmesi kulağa hoş gelse de şu üç husus mutlaka dikkate alınmalıdır:
BİR: Antibakteriyel ürünler sadece hastalık yapan mikropları değil deride yaşayan ve hastalık yapmayan faydalı mikropları da öldürürler. Bu da derinin mikrop dengesinin bozulmasına ve antibiyotiklere dirençli mikropların ortaya çıkmasına yol açabilir.
İKİ: Hastalıkların önlenmesinde antibakteriyel sabunların kurallara uyularak yapılan el yıkamaya göre bir üstünlüğü olduğu gösterilememiştir.
ÜÇ: Antibakteriyel kimyasalların insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri oldu gibi tabiatın kirlenmesine de sebep olurlar.
DÖRT: Bu ürünler normal sabuna göre çok da pahalıdır. Çok fazla el yıkamanın zararları da olabilir
El temizliğinde aşırıya kaçmak kronik tahrişe bağlı dermatite yani bir tür dei iltihabına yol açabilir. Deri kuru, çatlamış, iltihaplı ve bazen çok ağrılıdır. Günde 10 defadan fazla el yıkayanlarda daha çok görülür.
Dermatit, derinin bütünlüğünü bozar; iltihaplı deri daha fazla bakteri barındırır ve böylece hem derinin bütünlüğünün bozulması ve hem de bakterilerin artması enfeksiyonlara ve bunların yayılmasına da yol açar.
Derinin sürekli olarak ıslanması ve kuruması derideki koruyucu maddelerin kaybına sebep olur ve deri yumuşar, çatlaması kolaylaşır. Sabun veya temizlik ürünleri kullanılıyorsa bunlar da derinin pH’ sını değiştirerek ve derideki koruyucu yağ tabakasını ortadan kaldırarak tahrişi artırırlar. El yıkama süresi ve suyun ısısı da önemlidir. Nemin azlığı ve soğuk hava da dermatiti kötüleştirir. Çocukluğunda egzaması olanların yatkınlığı daha fazladır.
Dermatit nasıl önlenir?
Dermatitin önlenmesi, su yüzünden kaybolan nemliliği yerine getirmek ve sabun ve temizlik ürünlerinin tahriş edici etkilerini ortadan kaldırmakla mümkün olur.
Sıcak su yerine ılık su ve en az tahriş yaratan sabun tercih edilmeli ve eller iyice kurutulmalıdır.
Eller yıkandıktan sonra su bazlı nemlendiriciler kullanılmalıdır.
