Medyada “Bu ilaç intihara yol açıyor” başlıklı haber sanırım dikkatinizi çekmiştir: “Türkiye’de Champix adıyla satılan sigara bıraktırma ilacı hakkında, ABD’de, intihar eğilimine ve intihara yol açtığı gerekçesiyle 1200’den fazla şikayette bulunuldu. AFP’nin haberine göre, ABD’nin tüm bölgelerinden gelen, Pfizer ilaç firmasının Chantix adıyla piyasaya sürdüğü ilacı kullananlar ya da yakınlarının gönderdiği 1200’den fazla şikayet dilekçesi Alabama Federal Mahkemesinde toplandı.
Davacı avukatlardan Ernest Cory, Pfizer’e ‘ihmarkarlık davası’ açmak için bin kadar daha şikayetin gelmesini beklediklerini, dilekçelerde çoğunlukla ilacın intihar, intihara teşebbüs, atak ve hafıza boşlukları gibi ciddi nörolojik sorunları içerdiğini vurguladı.
Cory, şikayetlerden yüzde 60’ının intihara teşebbüs ve intihardan bahsettiğine dikkati çekti.”
Bu haberi okurken “Adamın Biri Doktora Gitmiş… Gidiş O Gidiş!” isimli kitabımda yer alan bir yazımı hatırladım. İşte o yazım:
Sigarayı bırakacağım derken…
Ey sigara içip de bırakmak isteyenler! Duyduk duymadık demeyin. Medyada yer alan haberlere göre, Amerika’ da 4 bin kişi üzerinde denenen yeni bir sigara bıraktırma ilacı birkaç gün önce Türkiye’ de de satışa çıktı.
Amerika’ da Chantix Avrupa’ da Champix ismiyle satılan ve ‘varenicline’ içeren bu ilaç da nikotin üzerinden etkili. Varenicline beyinde bulunan nikotin reseptörlerine bağlanarak etki gösteriyor. Böylece hem nikotin eksikliğinde ortaya çıkan yoksunluk belirtilerinin ve hem de nikotin ihtiyacının azalması sigarayı bırakmayı kolaylaştırıyor.
Sigarayı bırakmada başvurulan yöntemlerin birçoğu nikotin ile ilgili. Nikotin bantları, nikotin sakızları veya geçtiğimiz aylarda ülkemizde yasaklanan elektronik sigaralar vücuttaki nikotin eksikliğini ortadan kaldırıp tiryakinin sigara içme isteğini azaltmayı amaçlayan yöntemler.
Çünkü sigara bağımlılığının esas sebebi ‘nikotin’. Bir kere
sigaraya alışan bir kimse belirli bir süre sonra tıpkı alkolikler veya eroinmanlar gibi sigara içmeden duramaz hâle geliyor; bir başka deyişle ‘nikotin bağımlısı’ oluyor.
Bu kişiler isteseler de sigarayı bırakamıyorlar, çünkü sigara içmedikleri takdirde ‘nikotin yoksunluğu’ yüzünden dünyaları allak bullak oluyor. Sonunda bunların ya kendileri tekrar sigaraya sarılmak zorunda kalıyorlar ya da karıları…çocukları… çevreleri… ‘Aman n’ olur sen tekrar sigaraya başla, yoksa elinden bir kaza çıkacak’ diye adamı zorla tekrar sigaraya başlatıyorlar.
İlk sonuçlar olumlu, ama…
Champix bugüne kadar altı klinik araştırmada 4 bine yakın kişi üzerinde denenmiş. Elde edilen ilk sonuçlar umut verici. Araştırmalara göre ilaç kısa sürede etkisini göstermeye başlıyor. Meselâ, 12 hafta süreyle bu ilacı kullananların yüzde 65’ i sigarayı bırakmayı başarıyor.
Ama burada asıl önemli olan nokta, ilacı bıraktıktan sonra tekrar sigaraya başlanıp başlanılmaması. Bu araştırmalarda, bir yıl sonra tedavi görenlerin yüzde 44’ ünün sigara içmedikleri görülmüş ki, bu da fena bir sonuç değil. Çünkü, diğer sigara bırakma yöntemlerinde bir daha hiç sigara içmeme oranları nereyse bunun yarısı kadar, hatta daha bile az.
Yeni ilaca güvenelim mi?
Ben yeni ilaçlardan, hele de reklâm kampanyaları ile şişirilen ilaçlardan çok ‘korkarım’. Gerçi, bu yeni ilacın teorik olarak etki mekanizması mâkûl ve mantıklı. Ancak, her zaman teoride iyi veya doğru olan şey pratikte öyle olmayabiliyor. Bu bir.
İkincisi ürünü çıkaran firmanın mali desteği ile yapılan çalışmalara körü körüne güvenmek doğru değil. Bunların sonuçlarına her zaman ihtiyatla yaklaşmak gerekiyor, çünkü bu tür çalışmalarda bir taraftan ilacın etkinliği abartılırken, diğer taraftan da yan etkileri görmezden gelinebiliyor.
Ucuz da değil ki
Bu ilaç ucuz da değil. Üç aylık tedavi maliyetinin 400 lira olduğu yazıyor gazetelerde. Belli ki, tiryakinin sigaraya verdiği paraya göz dikilmiş. ‘Madem ki kendini zehirlemeye bu kadar para veriyor, onu biz alalım’ demiş olmalılar. Eh, bence pek haksız da değiller. Adamın tüm parasına el koyunca sigara alamaması da bir yöntem aslında. Sigara tiryakileri böyle müthiş bir enseye sahip oldukları müddetçe hem sigara üreticilerinden hem sigarayı bıraktırma sektöründen daha çok tokat yiyecekler.
Ölümcül yan etkileri de var !
Bir ilacın 4 bin kişi üzerinde denenmiş olması yaygın kullanım için asla yeterli değil. Böyle birkaç bin kişi üzerinde denenip de ‘mükemmel oldukları belirlenen nice ilaç’ piyasaya çıktıktan bir süre sonra ya umulduğu kadar etkili olmadıkları veya ciddi yan etkileri yüzünden toplatıldı.
Yeni ilaçların yan etkileri ancak yaygın kullanımda ortaya çıkıyor. Varenicline’ nin de bulantı, kusma, baş ağrısı, uykusuzluk, şişkinlik ve gaz, kâbus görme ve tat alma bozukluğu gibi yan etkileri olduğu ve bu yüzden de ilacı kullananların yüzde 10’ unda tedavinin kesilmesi gerektiği zaten biliniyordu.
Kullanımı yaygınlaştıkça ilacın ciddi görme ve kalp ritim bozukluklarına, havale ve kas spazmlarına, bayılmalara, şeker hastalığına ve hatta ölümlere de sebep olabileceği ileri sürülmeye başlandı.
2007 yılında prospektüsüne intihar eğilimi, depresyon ve ajitasyon gibi ciddi psikiyatrik yan etkilere yol açabileceği uyarısı eklendi. Bu ilacı kullananların baygınlık ve şuur kaybı yüzünden ciddi kazalara karışabilecekleri ortaya çıkamaya başladı ve araba veya bir makine kullananların çok dikkatli olmaları gerektiği bildirildi. Amerika’ da pilotların, kamyon şoförlerinin Chantix kullanmaları yasaklandı.
Geçen gün Institute for Safe Medication Practices isimli kuruluşun yayınladığı bir rapor bu konudaki endişelerin ne kadar yerinde olduğunu bir kere daha ortaya koydu. Bu rapora göre 2008 yılının ilk üç ayında Amerika’ da Chantix kullanımı ile ilgili 50 tanesi ölümle sonuçlanan 1001 ciddi reaksiyon bildirilmiş. Bu rakamın en çok satılan on ilaçla ilgili yan etkilerin toplamından daha fazla olduğunu da ekleyelim de fazla söze gerek kalmasın.
Gelelim neticeye
Tiryakilerin bir an önce sigarayı bırakmaları için de elbette her türlü çaba gösterilmeli, ama bunu yaparken sigarayı bıraktırma sektörünün oyunlarına da gelinmemeli. Yağmurdan kaçarken doluya tutulmayalım.
