BUGÜN pazar, Egeli ve İzmirliler için iyi gelişmelerin üzerinde duralım. Ki bunlar sınırlı alanları değil en az onbinlerin geleceğini etkiliyor.
Önce ilk örnek; ESBAŞ
Elimizde hazır bir klasik cümle var; “İzmir’in başına talih kuşu kondu.”
Realist cümle şu; ancak gerçekçi fırsatları değerlendirmek sonuç veriyor.
* * *
ESBAŞ, Türkiye’nin doğrudan yabancı yatırımlardan aldığı paydaki düşüşü fark eder etmez, rotayı değiştirdi.
“İzmirimiz çok güzel, havamız güneşimiz iyi, limanımız var” ile alınacak yol olmadığını gören, yılın yarısını yurtdışında geçiren Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Tuncer, ekibini “ofset” anlaşmalarına odaklanmaya yöneltti.
Ofset yani dengeleme anlaşmaları.
Hükümetlerin yaptığı yüklü yabancı alımlarda bir nevi “senden bu kadar mal alıyorum, sen de bana şu katkıyı sağlamalısın” anlaşması.
Ofset; savunma sektöründe yatırım, diğer sektörlerde ise ihracatı şart koşuyor.
Türkiye’de Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) tarafından yürütülmekte olan savunma projelerinde, taahhüt edilecek ofset oranı proje bedelinin yüzde 30’undan veya projenin ithal kısmının yüzde 50’sinden az olamıyor.
* * *
Sonuçta, ESBAŞ ilişkilerini Türkiye’de yatırım yapmak zorunda olan firmalara yöneltti. Havacılık sanayiinde önemli bir ofset yükümlülüğü boş duruyor. Nasılsa yatırım yapacak, gelsin İzmir’de yapsın.
Onlar da geliyorlar. Boeing, Airbus EADS ve Lockheed Martin gibi kuruluşlara yan sanayii üreten firmalar ESBAŞ da toplanmaya başlandı. Zincire en son, Kale Grubu eklendi.
Kale Havacılık ve Amerikan Pratt & Whitney, yeni nesil savaş uçağı F-35’lerin motorlarının 1000 parçasından 300’ünü ESBAŞ’ta üretecek. Tüm bunlar ve çarşamba günü başlayacak, “II. İzmir Küresel Havacılık ve Uzay ve Offset Konferansı” nedeniyle, Kaya Tuncer başkanlığındaki ESBAŞ ekibi heyecanlı.
Benim aklım ise ekibin anlattıklarında şu noktaya takılıyor…
Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TAI) Genel Müdürü Muharrem Dörtkardeş’le konuşuyorlar. Genel Müdür, ellerinde milyarca dolarlık iş yükü olduğunu belirtiyor ve ESBAŞ ekibinden bu işlerin bir bölümünü Ege’de pas edecek firmaları harekete geçirmelerinde aracılık yapmalarını talep ediyor.
Ege’de havacılık yan sanayiiye hizmet vermeye başlayan firmalar doğmuştu, şimdi TAI bu firmaların sayısının artmasını istiyor. Özellikle otomotiv ve makina yan sanayinin de küçük yeniliklerle, havacılığa hizmet vermesi mümkün olabilecek.
ESBAŞ’da halen 50 milyon dolarlık “havacılık yatırımı” sözkonusu ama şimdi tek başına Kale Grubu’nun 100 milyon
dolarlık yatırımı geliyor. Kısa sürede 1 milyar dolarlık bir yatırıma kesin gözüyle bakılıyor.
Boeing, Airbus, Lockhed Martin gibi ofset yükümlülüğü olan firmaların yetkilileri de bu hafta İzmir’de olacaklar.
Havacılıkta yan sanayiiye çalışma ihtimali aklından geçen herkesin bu üç günlük konferansı sıkı takibinde yarar var.
İzmir’de son yıllarda limandan pek gülmeyen yüzümüz, havadan gülecek gibi görünüyor.
Okul açılmadan mezunların işi hazır
ESBAŞ Tanıtım ve Pazarlama Daire Başkanı Ertuğrul Işıksoy ise Türkiye’de ilk kez kurulacak ve TAI( ‘ye eleman yetiştirecek Ege Üniversitesi (EÜ) bünyesindeki okula dikkatimi çekti. “Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği“ ve “Havacılık Teknolojisi” alanında eğitim verecek okul, 7 Ekim günü açılacak. Okul açılmadı ama Işıksoy’a göre mezunlarının TAİ’de masa kartvizilteri bile hazır. TAİ’nin ihtiyaçlarına göre eğitim alacak gençlerin ortalama ücretlerinin bir işçi ücretinin yaklaşık dört katı olacağı belirtiliyor.
Manisa OSB’de tarımcılık başlıyor
Manisa OSB, Manisa’nın 3. teşvik bölgesi olmasının da etkisiyle yeniden gaza bastı.
Bu arada İzmir’den Manisa’ya taşınan yatırımları da izler hale geldik.
Schineder, Yaşar Boya Grubu son gidenlerden. OSB’nin koşulları da yatırımcı açısından her zaman cazip oldu.
Geçmişte, Başkan Sait Türek’i yönetime getiren süreç hayli tartışmalı olmuş, sanayiciler yönetime el koymuştu.
Oysa zaman hızlı geçti ve Manisa OSB’de Ekim ayı içinde yine seçim var.
Bu arada Sait Türek, eski başkan Bülent Koşmaz’ın yakın olduğu Rifat Hisarcıklıoğlu ile hala görüşmediklerini söyledi laf arasında.
Başkan Sait Türek’in yeniden adaylığını koyması bekleniyor.
Türek, Manisa’nın unutulmaz sanayicilerinden Hasan Türek’in oğlu. Aynı zamanda Yonca Gıda’nın yönetim kurulu başkanı. Kendi işleri de ağır ama, belki de yönetime iddialı gelişin de verdiği azimle çalışıyor.
Türek’ten güzel şeyler duyuyoruz…
Manisa krizi atlattı derken hangi verilere dayanıyorsunuz ?
Güçlü ve yerleşik firmalara sahip olmanın etkisini gördük, şok düşüşler yaşamadılar. Yaklaşık 5- 6 aydır 2008 rakamlarının üzerine çıktık. Yüzde 10 civarında eleman çıkartılmıştı, yeniden eski rakamları yakaladık. Enerjide kriz öncesini geçtik, 110 -115 megavatlara ulaştık. Yeni enerji yatırımlarıyla 150 megavata çıkacağız.
Hükümetin Manisa’yı 3. teşvik bölgesine almasının kaba tabirle kıyağını da yaşadınız ama…
Elbette ancak önemli maliyet avantajları sağladık. Enerji, altyapı, arıtma gibi hizmetleri en düşük marjlarla sunduk. Yönetim, sanayicilere geçince hızlı kararlar alabildik. Çevre illerden buraya akın başladı.
Daha ne kadar büyüyecek siniz?
Bitti, dolduk artık sayılır. 1000 hektara geldik. Yalnızca 110 hektar dönüm kadar bir araziyi özellikle büyük ölçekli bir ana otomobil üreticisi yatırımı için ayırdık. Araya kriz girmese bir anasanayi firmasıyla anlaşmak üzereydik. 50 hektarlık bir alanı da ‘Sera OSB’ye ayırdık.
Manisa OSB içinde mi sera bölgesi kuracaksınız ?
Evet, enerji santralinın atık ısılarını değerlendirebilecek tarım ürünlerinin üretileceği seralar oluşturacağız. İlk etapta 50 hektarlık bölümü, organize sera bölgesi yapacağız. İlk kez bir OSB içinde, sera OSB’si kurulmuş olacak. Atık ısılar da eknomiye kazandırılacak.
Ne üretilecek burada?
Biz üretmeyeceğiz, sera kurmak isteyen firmalara tahsis edeceğiz. Gelip bizden yer alacaklar.
Plan çalışmalarını tamamlamak üzereyiz. Enerji hazır, altyapı hazır. Serasını kuracak ve malını doğrudan ihraç edebilecek. Hazırlıklarımız tamamlanmak üzere.
Farklı bir proje…
Çok farklı. Aynı zamanda iyi bir çevre yatırımı olacak. Modern sanayi ile modern tarım ilk kez bir OSB’de birleşecek.
Çinliler samimi değil
110 hektarlık alanı ana sanayii yatırımı için ayırmakta kararlı olduklarını söyleyen Türek’e “Çinli otomotiv yatırımcılarını mı düşündünüz?” diye soruyorum. Enterasan yanıt geliyor:
“Ana sanayii kurmak isteyen Çinli yatırımcılar Manisa’ya gelmedi. Ben onların samimiyetlerine inanmıyorum. Öyle büyük yatırımlar hükümetle pazarlık yapmadan gelmez.Uzakdoğudan bize bazı firmalar geliyor ama onları da biz tercih etmiyoruz. Montaj değil hatta kötü montaj yapıyorlar. Oysa gelecek firma, etraftaki yüzlerce yan sanayiye destek vermeli”
