Son günlerde halk arasında aspirinin KOVİD’ e iyi geldiği söylentisi aldı başını gidiyor.
Halk eczanelerden aspirin topluyor. Bulgar komşularımız da Edirne’ deki eczanelerde aspirin bırakmamışlar (1).
Peki, aspirin KOVİD’ de gerçekten işe yarıyor mu, ölümleri önlüyor mu?
KOVİD’ den korunmak veya hafif atlatmak için herkes aspirin almalı mı?
Koronavirüslerin sadece akciğer hücrelerine değil damar iç yüzeyini döşeyen endotel hücrelerine de bağlanabildiğinin yani damarları da enfekte edebildiğinin ve kanın pıhtılaşmasını artırdığının ortaya çıkmasından sonra bazı ağır tablo ve ölümlerin buna bağlı olduğu anlaşıldı (2).
Hem pıhtı eritici ilaçlar hem kanın sulanmasını azaltan ilaçlar sayesinde birçok hastanın hayatı kurtuldu.
Ben de risk grubunda olanlara kan sulandırıcı olarak düşük dozda aspirin verilmesinin faydalı olabileceğini yazmıştım (3).
Bu fayda kanın pıhtılaşma temayülünün artmasının sebep olabileceği riskleri azaltma yanında aspirinin anti-enflamatuar tesirini de barındırabilir.
Aspirinin koronavirüsler dahil DNA ve RNA virüslerine karşı antiviral aktivitesi de bilinmektedir.
Çeşitli enfeksiyonlarda trombo-embolik enflamasyonu, klinik komplikasyonları ve hastane içi ölümleri azalttığı gösterilmiştir (4).
Prof. Dr. Alpay Azap da aspirini baştan beri kullandıklarını söylüyor (5).
Düşük doz aspirinin KOVİD’ deki etkinliği henüz belli değil
Düşük doz aspirin tedavisinin KOVİD’ de ölümleri önlemesi mantıklı ve bilimsel dayanakları kuvvetli olan bir hipotez; KOVİD’ de işe yarayıp yaramadığını şu durumda bilmiyoruz.
Bu hipotezin geniş kapsamlı randomize araştırmalarla ispatlanması gerekiyor.
Aspirin zaten kalp krizi ve felçleri önlemek için kullanılan bir ilaç ama bu fayda sadece daha önce kalp krizi ve felç geçirmiş olanlarda ikinci bir damar olayını önlemekle sınırlı.
Her gün alınan düşük doz aspirinin sağlıklı yaşlılara bir faydası olmadığı gibi, mide-bağırsak ve beyin kanamalarına yol açabiliyor ve tüm sebeplere bağlı ölüm oranını artırabiliyor (6).
Gelelim neticeye
BİR: Aspirin insanların “kendi kafalarına göre” kullanabilecekleri bir ilaç değildir.
İKİ: Aspirin gerek kalp krizi ve felç geçirmiş olanlarda ikinci bir atağın gerek KOVİD’ de ölümlerin önlenmesi için doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.
Kaynaklar:
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32705604/
6. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1800722?query=featured_home
Düşük doz aspirin tedavisinin KOVİD’ de ölümleri önlemesi mantıklı ve bilimsel dayanakları kuvvetli olan bir hipotez; KOVİD’ de işe yarayıp yaramadığını şu durumda bilmiyoruz.