OSMANLI’nın, Kanuni dönemi sonrasında üç asır boyunca; 12 padişah cebren yani darbe ile tahttan indirildi.
Kimi zaman yeniliklere direnen yeniçeriler aynı zamanda imtiyazlarını kaybetmemek için padişahları tahtından indirme yoluna gidiyorlardı. Kimi zaman da sadrazam, şeyhülislâm ve vezirlerin içinde bulundukları koalisyonun sarayiçi oyunları ile padişahı hal’ eder/devirirlerdi!..
Meselâ I. Mustafa’nın tahta çıkışı Şeyhülislâm Esad Efendi’nin çabaları ve gücü sayesinde gerçekleşmişti. Aynı I. Mustafa, Daru’s-Saade Ağası Mustafa Ağa’nın karşı manevraları sayesinde tahttan indirilmişti.
***
- Osman tahta çıktıktan sonra Hacca gitmek istemişti. Lakin yeniçeriler her tarafa, “Padişah hac bahanesi ile Arap ağırlıklı bir ordu kurarak yeniçeri ocağını kaldıracak”şayiasını yayarak asker-sivil muhalefeti harekete geçirdi.
Sonuç: Padişah II. Osman hunharca katledildi.
***
Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa iktidarını korumak ve genişletmek için yeniçerileri kışkırtırken, beri tarafta Silâhdâr Yusuf Paşa ve Padişahın akıl hocası Karabaşzâde Hüseyin Efendi ona karşı mevzilerini sağlamlaştırıyordu. Neticede Sadrazam Kemankeş Mustafa Paşa idam edilen üçüncü sadrazam olarak tarihe geçer.
***
Sultan İbrahim (deli diye bilinir, oysa deliliğinden ziyade yeniçerilerin imtiyazlarının kısılması ile ilgili çalışması daha önemlidir) ekonomik sıkıntıdan dolayı yeni önlemler alır. Ancak kararının ertesi günü, yeniçeriler toplantılar düzenleyip kendileri ile işbirliği yapan saraydaki erkanla birlikte sadrazamın idamını talep ederler ve sadrazam kısa bir süre sonra idam edilir.
İş burada bitmiyor;
Sadrazamın idamından sadece bir gün sonra yeni sadrazam, Yeniçeri Ağası, şeyhülislâm ve valide sultan beraber hareket ederek İbrahim’i tahttan indirdiler. Aynı gün Sultan İbrahim’in 7 yaşındaki oğlu Mehmet’i tahta çıkardılar.
***
Darbelere vâlide sultanlar da karışıyordu. Örneğin Kösem Sultan, Vâlide Turhan Sultan tarafından öldürtülüyor. İktidar kavgasına adı karışan vâlide sultan daha sonra Köprülü Mehmed Paşa’nın şartlarına boyun eğerek onu sadrazam yapmak zorunda kalıyor.
***
Osmanlı’da yüksek bürokrasi atamaları da çoğu kez kriz oluşturuyordu. Osmanlı’da yüksek bürokrasi saraydan ya da askeri zümreden atanıyordu, lâkin II. Mustafa döneminde bu uygulama bozulunca sadrazam ve sarayın diğer erkânı buna karşı çıktı. İsyan sonucu sadrazamın görevden alınması yetmedi, imtiyaz sahibi zümrenin baskıları sonucu Sultan II. Mustafa, yerini kardeşi III. Ahmed’e bırakmak zorunda kaldı.
***
Sultan Abdülaziz…
Bulgar isyanı, yemen isyanı, Bosna Hersek isyanı ve talebe isyanı gibi büyük olayların yaşandığı bir dönemde tahtta olan Sultan Abdülaziz Han için Rus meclubu/tutkunu yakıştırmasında bulunanlar vardı sarayda. İsyanlarla başı dertte olan Sultan, “Milletim, Rusya ile henüz muharebe edecek hale gelmedi” dedi diye Rus meclubu ilân edilmişti.
Peki,
Bu asılsız yaygara kimler tarafından ortaya atılmıştı?
Sadrazam, şeyhulislâm, şehzade, sarraf Hıritakis, sultanın özel doktoru Capoleone, serasker Hüseyin Avni Paşa gibi imtiyazlı şahsiyetler, yani padişahın en yakın çevresi.
Peki, Rusya ile savaşa girilseydi darbeciler sevdalarından vazgeçecekler miydi?
Hayır!
Bunlar, Rusya ile savaşacak takate sahip olmayan Osmanlı’nın bu savaşta alacağı ağır yenilgi sebebiyle padişahın tahttan çekilmek zorunda kalacağını çok iyi biliyorlardı.
Padişah karşıtı bürokrasi, Abdülaziz Han’ın azlini sağladıktan bir gün sonra onu kaldığı odasında şehid ederler.
***
İttihad Terakki’nin Sultan Abdülhamid Han’a yaptıklarını anlatmama gerek var mı? Dünya durdukça unutulmayacak acı ve ihanetlerle dolu o dönemi hepimiz çok iyi biliyoruz. Ermeni Aram, Yahudi Karaso ve Arnavut Esad ile omuz omuza veren bizim İttihadçılar yine bizim kimi dindarlarla birlik olup Abdülhamid Han’ı devirirler. Neymiş? Abdülhamid müstebit imiş!
***
Bunları neden mi anlatıyorum?
Türkiye’ye, son yüzyılın en parlak dönemini yaşatan Başkan Recep Tayyip Erdoğan’a reva görülenlerin, yukarıda anlattıklarımla birlikte okunmasında fayda olduğunu düşünüyorum da ondan…
