New York Belediye Meclisi tarafından şubat ayında alınan bir karar bu hafta başından itibaren yürürlüğe girdi. Buna göre New Yorklular artık yalnız kapalı mekânlarda değil; parklar, yayalara açık meydanlar, stadyumlar, golf sahaları, iskeleler, plaj ve sahillerde de sigara içemeyecekler.
Buna göre içlerinde Central ve Prospect Park ile Times ve Herald Meydanı gibi dünyaca ünlü alanların da bulunduğu 1.700 park ve meydan bu haftadan itibaren dumansız hava 
sahası kapsamına girdi. Tiryakiler sigaralarını artık yaya kaldırımları, refüjler, caddeler ve evlerinde yakabilecekler.
Açık alanlarda sigara içenler 50 dolar ceza ödemeyi göze almak zorundalar ama Belediye Başkanı Bloomberg yasağı delenleri daha ilk günden polisle karşı karşıya getirmek istemiyor. Başkan, bu kanuna New Yorkluların sahip çıkmasını bekliyor ve onlardan yasak olan yerlerde sigara içmeye kalkanları uyarmalarını, uyarıyı dinlemeyenler olursa durumu polise değil de park görevlilerine bildirmelerini istiyor. Başkanın bu yumuşak geçiş tavsiyesi mantıklı gibi görünse de birçok New Yorklunun bu işe sıcak bakmayacağı ve böyle bir uyarı yapmaktan kaçınacağı tahmin ediliyor.
Yasak tüm dünya için önemli
Kimse New York’ ta uygulanmaya başlayan bu yasaktan bize ne dememeli. Çünkü bu şehirde 2002’ de yürürlüğe giren bar ve restoranlarda sigara içilmesi yasağı kısa süre sonra birçok başka ülke tarafından da benimsendi. Bu uygulama da başarılı olursa pek çok ülkenin benzer bir yasağı gündemlerine alacaklarını tahmin etmek hiç de zor olmayacak.
Araştırmalar 9 seneden beri uygulanan yasağın işe yaradığını gösteriyor. Halen New York’ ta 1 milyon kişi sigara içiyor olsa da 2002’ den bu yana sigara içenlerin sayısında 350 bin azalma olmuş.
New Yorkluların çoğunluğu bu yasağı onaylıyor ve bunu halk sağlığının korunmasına yönelik ciddi bir uygulama olarak görüyor. New Yorklular, herkesin sigara dumanına maruz kalmadan parkların keyfini çıkarmaya hakkı olduğu görüşündeler. Bu kanunu restoranlarda trans yağların yasaklanması, fast-food restoranlara yiyeceklere kalorilerini de yazma zorunluluğu getirilmesi ve restoranlarda tuzu azaltmaya yönelik faaliyetler gibi çok faydalı buluyorlar.
Bununla beraber kanuna karşı çıkanlar da az değil. Bazıları bu kanunu özgürlüklerin ayaklar altına alınması gibi değerlendiriyor ve şiddetle itiraz ediyor. Büfeciler ise tıpkı bizim kahveciler gibi bu yasağın parklara bir şeyler yemeye, içmeye ve sonra da sigaralarını içip rahatlamaya gelenleri azaltabileceği endişesini dile getiriyorlar. İçlerinde bu yasağın park girişlerinde yoğun şekilde sigara içenler yüzünden pasif sigara maruziyetinin artıracağını iddia eden bilim adamları bile çıkıyor.
Açık havada sigara içmek başkalarına zarar verir mi?
Ben de açık havada sigara içilmesinin içmeyenlerin sağlığı için zararlı olduğu kanaatindeyim ve bu durumu “5. el duman” olarak isimlendiriyorum. Sigara dumanı açık havada da olsa içenlerin yakınında bulunan kişileri etkiliyor. Araştırmalara göre açık havada sigara içen birinin bir metre yakınında bulunmak insanları kapalı mekânlardaki kadar etkiliyor.
Bu bir parkta, stadyumda veya açık hava tiyatrosunda hepimizin de başına gelmiştir. Etrafımızda sigara içiliyorsa duman mutlaka bizi de rahatsız eder; hele de rüzgâr sigara içenden bize doğru esiyorsa.
Bir de sigara içilmesi sigara içmeyenleri sigara içmeye özendirebileceği gibi özellikle de sigarayı bırakma mücadelesi içinde olanların da motivasyonlarını ciddi şekilde bozacak olan bir durumdur.
New York Belediyesi bu kanunu şehrin temizliği bakımından da önemli buluyor çünkü Belediyenin araştırmalarına göre şehrin sahillerindeki çöplerin yüzde 75’ i sigara izmaritlerinden oluşuyor.
Sigara yasağı çok başarılı oldu
Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan bir anket çalışması ülkemizde 3 seneden beri uygulanmakta olan kapalı mekânlarda sigara içme yasağının birçok müspet neticeler verdiğini ortaya koydu.
2008’de 9 bin 30 kişi üzerinde yapılan çalışmada, yüzde 31.2 olan tütün kullanımı oranı 2010’da yüzde 27.1’e düştü. Kapalı ortamda sigara dumanına maruziyet yüzde 38.5’den 14.9’a, evlerde sigara içilmesine izin verme oranı yüzde 59.7’den yüzde 39.8’e, toplu taşıma araçlarında sigara dumanına maruziyet yüzde 16.5’den 10’a, kamu binalarında sigara dumanına maruziyet yüzde 11.3’den 7.4’e, restoranlarda sigara dumanına maruziyet yüzde 55.9’dan 13.9’a geriledi.
Toraks Derneğinin açıklamalarına göre de sigara ile ilişkili hastalıkların acil başvurularında toplam yüzde 22.5 oranında bir azalma izlendi. Göğüs hastalıkları sebebiyle acile başvuru 2009’un ilk 6 ayında 83 bin iken bu sayı 2010’un aynı döneminde 64 bin olarak bulundu. Bronşit teşhis edilen hasta sayısında yüzde 39.8, alt solunum yolu enfeksiyonunda yüzde 4.3, alerjik nezle teşhisinde yüzde 61.9 ve KOAH atak başvurularında yüzde 21.2 azalma tespit edildi.
Gelelim neticeye
Kapalı mekânlarda sigara içme yasağını büyük bir başarıyla uygulayan ve bunun meyvelerini de toplamaya başlayan ülkemiz halka açık park, bahçe, spor sahası, plaj ve benzeri yerlerde de sigara içilmesinin yasaklanması için derhal faaliyete geçmelidir.
Sağlık Bakanlığını göreve davet ediyorum.
***
1. el duman: Sigara içen kişiyi etkileyen kendi sigarasının dumanı
2. el duman: Sigara içilen ortamda o anda bulunanları etkileyen duman
3. el duman: Daha önce sigara içilmiş olan bir mekana giren kişileri etkileyen duman
4. el duman: Komşu dairede içilen sigaranın hiç sigara içilmeyen komşu dairelerdekileri etkileyen dumanı
5. el duman: Açık havada içilen sigaranın başkalarını etkileyen dumanı
