Geçen hafta birçok gazetede yer alan ‘Kalp krizini önceden haber veren kolye’ haberi kalp hastaları arasında tabii ki büyük sevinç yarattı. Bu, hastaların yanlarında taşıyabilecekleri kolye şeklindeki küçük cihazlarla kalp çarpıntısı sırasındaki EKG’ lerini hekimlerinin bilgisayarlarına ulaştırmaları ile mümkün oluyor.
Kalp krizi geçirip geçirmediğinizi doktorunuza gitmeden öğrenmeniz ve ona göre davranmanız elbette çok iyi bir şey, ama asıl önemli olan kalp krizlerinin ortaya çıkmasında rolü olan risk faktörlerini ortadan kaldırmak. Gerçi, bunlardan bazılarını ne yaparsak yapalım, değiştirmemiz veya azaltmamız söz konusu değil. Mesela, yaş, cinsiyet ve kalıtsal özellikler… gibi.
Kalp krizinden ölen her 5 hastadan 4’ ü 65 yaşın üzerinde olan kişiler arasından çıkıyor. Erkekler menopoz öncesi kadınlara göre kalp krizi bakımından daha şanssızlar, ama menopoz sonrası durum yavaş yavaş eşitlenmeye başlıyor.
Anne veya babalarında kalp hastalığı olanların da kalp krizi geçirme riskleri daha yüksek. Bu, belki bir dereceye kadar şişmanlık, diyabet… gibi faktörlerle ilgili olabilirse de, bazı ailelerde bunların hiçbiri bulunmadığı halde gene de kalp krizlerine daha fazla rastlanıyor.
Sigara çok zararlı
Bazı risk faktörlerinin kontrolü ise tamamen bizim elimizde. Bunları azaltmak, hatta tamamen ortadan kaldırmak bile mümkün. Bunların en başında sigara tiryakiliği geliyor. Sigara içenlerde koroner kalp hastalığı riski içmeyenlere göre 4 kat daha yüksek. Sigara dumanına maruz kalmak içmek kadar olmasa da gene de riski artırıyor. Puro veya pipo içenler sigara içenlere göre biraz daha şanslılar, ama tabii risk bunlarda da hiç tütün kullanmayanlara göre daha fazla.
Yüksek tansiyon da kalp krizi için bir risk faktörü. Çünkü, yüksek tansiyon kalbin iş yükünü artırıyor, kalbin büyümesine ve zayıflamasına yol açıyor.
Şu kolesterol hikayesi
Kanlarında LDL-kolesterol yüksek olanlarda kalp krizi riskinin arttığı, HDL-kolesterol yüksek olanlarda ise bu riskin azaldığını gösteren birçok araştırma var. Genel olarak, HDL/LDL oranının düşük olması koroner kalp hastalıkları için bir risk faktörü olarak kabul edilir.
Ancak, risk faktörü hastalıkla aynı şey değildir. Kalp krizine yol açan bir faktör aynı zamanda HDL/LDL oranını da azaltıyor olabilir. Gerçekten de bu oranı etkileyen pek çok faktör vardır. Mesela sigara içilmesi, obezite, hareket azlığı, diyabet, stres, hipertansiyon… LDL’ yi artırır, HDL’ yi azalır, dolayısıyla HDL/LDL oranı da azalır. Kalp krizi veya inme HDL/LDL oranı düşük olduğu için değil, sigara, obezite, diyabet, hipertansiyon, stres… yüzünden meydana gelir.
Tek başına kanda kolesterol yüksekliği veya HDL/LDL oranı düşüklüğü tehlikeli bir şey değildir. Bu nedenle de sadece kanda kolesterol, HDL ve LDL ölçtürülüp bunların sonuçlarına göre kolesterol düşürücü ilaç tedavisine başlanması yanlıştır.
Hareket şart
Hareketsiz bir hayat tarzı da kalp krizi riskini artırıyor. Düzenli yapılan egzersiz ve spor kalp krizlerinin bir numaralı ilacı. Bunları yapma imkanı olmayanların ise hiç değilse yürüyüş yapmalarının bile faydaları var. Fiziksel aktivitenin kan şeker ve kolesterol düzeyleri ve şişmanlığın kontrolünde de etkisi olduğu gibi, hipertansiyonu olanlarda da yardımcı bir faktör.
Şişmanlarda, özellikle de göbek çevresi normalden fazla olanlarda başka bir risk faktörü olmasa bile kalp krizi ihtimali daha fazla. Fazla kilo kalbi yorduğu gibi, kan basıncını ve kan kolesterol düzeylerini yükseltiyor, şeker hastalığına eğilim yaratıyor.
Şeker hastalığı çok önemli
Kan şekeri kontrol altında tutulsa bile, şeker hastalığı olanlarda kalp hastalığı ihtimali daha çok. İstatistiklere göre, şeker hastalarının dörtte üçü hayatlarını kalp ve damar hastalıkları yüzünden kaybediyorlar.
Ve diğerleri… Stres, alkol veya kokain kullanımı, kanda trigliserit, CRP ve homosistein yüksekliği ve diyetle ilgili faktörler de kalp krizi riskini artırabilecek olan sebeplerden bazıları.
