Ünlü Hastalık Kontrol ve önleme Merkezi CDC tarafından yaşları 45 üzerinde olan 5566 kişi üzerinde yapılan araştırma American Heart Association’s Epidemiology/Lifestyle 2016’ da sunuldu (1).
Araştırmada, Amerikan Kalp Derneği (American Heart Association=AHA) tarafından değiştirilmesi mümkün olan 7 risk faktörü (Life’ s Simple 7) esas alınarak çalışanlar kalp hastalıkları bakımından ideal, orta derecede ve zayıf olmak şeklinde sınıflandırıldı.
Bu 7 risk faktörü şunlar: Tansiyon, kolesterol, açlık kan şekeri, vücut kitle endeksi (VKE), sigara, fiziki aktivite ve diyet.
Katılımcıların yüzde 88’ inin sigara içmiyor ve yüzde 78’ inin sağlıklı kan şekeri seviyelerine sahip olmalarına rağmen yüzde 41’ inin diğer temel risk faktörleri bakımından ideal olmadıkları belirlendi.
Araştırmada kalp-damar hastalıkları riskini artıran meslekler şöyle sıralandı:
Ulaşım ve nakliyecilik işlerinde çalışanlar: En fazla sigara içilen meslek, yüzde 22’ si sigara içiyor.
Satış, ofis ve idari işler destek personeli: Yüzde 68’ inin kötü beslenme alışkanlıkları var.
Satış personeli: Yüzde 69’ un kolesterolleri yüksek
Ofis ve idari destek personeli: Yüzde 82’ sinin yeterli fiziki aktivitesi yok
Koruyucu hizmetler (polis, itfaiye, güvenlik) servis çalışanları: Yüzde 90’ ı fazla kilolu veya obez, yüzde 77’ sinin kolesterolleri ideal değil, yüzde 35’ inin tansiyonları yüksek
Gıda hazırlama ve servisi çalışanları: Yüzde 79’ u hatalı besleniyor.
İşletme ve yönetim personeli: Riskler bakımından en ideal grup (Üçte birinin VKE ideal, yüzde 75’ inin orta derecede fiziki aktivitesi var, sadece yüzde 6’ sı sigara içiyor).
Risk faktörleri
AHA’ nın kalp-damar hastalıkları için risk yarattığını bildirdiği 7 faktörden ikisine itirazım var.
BİR: Artık kötü kolesterol (LDL-kolesterol) yüksekliğinin de iyi kolesterol (HDL-kolesterol) düşüklüğünün de kalp-damar hastalıkları riskini artırmadığını Amerika’ lı “kolesterol meftunları” bile kabul ediyor, darısı bizimkilerin başına!
2015 Beslenme Kılavuzunda kolesterole konmuş olan sınırın tamamen kaldırılmış olması bunun için yeterli bir delildir (2, 3).
Risk yaratan “okside kolesterol” yüksekliğidir, bunun LDL veya HDL kolesterol olmasının bir ehemmiyeti yoktur; her ikisi de okside olduklarında ateroskleroz dolayısıyla da kalp krizi ve felç riskini artırır.
Kolesterolün okside olmasının sebeplerinin başında ise, şeker, sigara, trans yağlar, hareketsizlik gibi faktörler gelir.
Bu mevzuda geniş bilgi için “Büyük Kolesterol Yalanları” kitabımı tavsiye ederim (4).
Vücut kitle endeksi deli saçmasıdır
Bilim dünyasının temel aldığı ve bütün araştırmalarının esas ölçüsü olan VKE kusuruma bakmasınlar ama tamamen bir deli saçmasıdır.
Boy ve kilodan faydalanılarak hesaplanan VKE’ nin yanlış bir parametre olduğunu anlamak için bilim adamı olmaya gerek yok, birazcık akıl ve mantık sahibi olmak yeterlidir.
Sağlıklı olmayı kilonun kaç olduğu değil, ağırlığın ne kadarının kas, kemik, su ve yağdan oluştuğu ve yağın vücutta nerede toplandığı belirler (5, 6).
En önemli risk faktörü diyettir
Hem kalp krizi ve felçler hem de diğer tüm hastalıklar için bir numaralı risk faktörü diyettir.
Sağlıklı beslenme için işlenmiş tahıl, şeker ve trans yağların kesinlikle yenmemesi yani hazır gıdalardan uzak durulması gerekir.
Sebze ve salata, sağlıklı kırmızı et ve deniz ürünleri, bakliyat, kuruyemiş, mayalı ve lifli gıdalar, tereyağı ve zeytinyağı temel besinlerimiz olmalı, meyvede aşırıya kaçılmamalıdır.
Akdeniz Diyetinin olmazsa olmazı şarabın -daha doğrusu tüm alkollü içeceklerin- bir damlası bile bırakın risk faktörü olmasını zehirden başka bir şey değildir.
Yeteri kadar hareketli olmak da şarttır ama bu deli gibi spor yapmak demek değildir, hareket günlük hayatın içine sindirilmeli ve fark edilmeden yapılıyor olmalıdır.
İdeal olanı yürümek ve yüzmektir, spor salonlarına gitmek aksine tehlikelidir.
AHA’ nın önem vermediği risk faktörleri
AHA’ yı birçok kurum tarafından önemli risk faktörleri arasında gösterilen fazla kilo ve obeziteye önem vermediği için tebrik ediyorum.
Aksine adam gibi beslenmek ve yeteri kadar hareketli olmak kaydıyla fazla kilo ve hafif obezite sağlıklı olmanın bir ölçüsüdür.
Mühim olan, kilo veya VKE değildir, herkesin kendine göre ideal kilo ve VKE’ si vardır (7).
Benim çok önemsediğim iki risk faktörü daha var: Gece ortalama deliksiz 7-8 uyku ve stressiz hayat.
Gelelim neticeye
Amerikan Kalp Derneği’nde risk faktörleri hakkında müspet gelişmeler görmekten mutluyum ama daha yemeleri gereken “bir fırın ekmek” (!) var.
Kalp krizi ve felçlerden ve tüm hastalıklardan korunmanın temel unsuru risk faktörlerinin birinden ikisinden değil “tümünden” uzak durmaktır.
Risk faktörlerini endüstrinin menfaatlerine göre belirlemek ve onların istediği şekilde oynamak kabul edilemez.
Tüm dünya kardiyoloji camiasının taptığı AHA’ nın risk faktörlerini onaylamıyor ve saygı da duymuyorum.
Kaynaklar:
1. http://www.cbsnews.com/news/some-jobs-seem-riskier-when-it-comes-to-heart-health/
2. http://health.gov/dietaryguidelines/2015/guidelines/
4. http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/04/02/kitaplar/yeni-kitaplar/buyuk-kolesterol-yalanlari/
5. http://www.nature.com/ijo/journal/vaop/naam/abs/ijo201617a.html
