Geçen hafta size “gelecek hafta size bir anımı anlatayım, siz de ona göre resmi kurumlarımızın teşvik konusunda ne kadar başarılı olduklarına siz karar veriniz.” Demiştim.
İsterseniz bu anımı yazımın sonuna bırakıp konumuza devam edelim.Ama önce şunu belirteyim… Bugüne kadar bölgemizde uygulanmış teşvikler konusunda bilimsel bir araştırma yapmadım. Dolayısıyla size rakamlar sunmam mümkün değil. Benimkisi sadece yıllarca bu işin içinde olmuş ve meraklı bir gözlemcinin tecrübelerini sunmaktan öteye gitmeyecektir.
Bildiğim kadarıyla hayvancılık konusunda ilk büyük teşvik uygulaması 1987 yılında ANAP iktidar zamanında besi sığırcılığı ve yumurta tavukçuluğu üzerine oldu.(Sadece Ünye’de) Elli civarında besi ahırı ile on civarında da yumurta tavukçuluğu çiftlikleri kuruldu.
Besi sığırı yapanlar ilk üç- beş yıl içerisinde battılar. Yumurta tavukçuluğu yapanlarda bu süreç daha uzun oldu. Batmasalar bile işlerini büyütemediler.
Ve bu arada belirtelim yumurta tavukçuluğu tesislerinin her birisinin kapasitesi 8.000-10.000 tavuk civarında idi… Ki bu o günkü şartlarda Türkiye’nin en büyük çiftliklerinden sayılıyorlardı.
Bu teşvikler başarısız olunca devlet teşvike uzun süre ara verdi. Rahmetli Refaiddin Şahin’in bakanlığı sırasında yine verimli süt inekçiliği gündeme geldi. İthal edilen süt sığırları çok geçmeden kasaplık oldu.
Yine uzun süre ara verilen teşvikler geçtiğimiz yıllarda yeniden gündeme geldi. Bu sefer besi tavukçuluna merak salındı. Ve akabinde köy tavukçuluğu bölgemizi fukaralıktan kurtaracak yatırım çeşidi olarak (özellikle) kamu görevlileri tarafından gündeme getirild
Durup baktığımızda ister sığır besicili, ister süt sığırcılığı veya yumurta ve besi tavukçululuğu ticari sektör olarak bölgemizde çok bilinmeyen ve iptidai olarak öylesine yapılan yan uğraş olarak ele alınmıştır.Hiçbir zaman bu sektörler Karadenizli ve dolayısıyla Ünyeli üreticinin esas geçim kaynağı olmamıştır.
Yine bu arada belirtelim tarım sektöründe de alternatif ürün arayışları da pek tutmamıştır.
Konumuz hayvancılık ve teşvikleri…
Neden tutmamıştır? Sorusunu sorduğumuzda bu tarihsel bir süreçtir ve nedenleri konusunda bilimsel araştırma gerektirir. Ve bu benim işim değil…
Herhangi bir iş sektörüne alışkın olmayan bir yöreye o iş sektörü ile ilgili teşvik uygulaması yaptığınızda bu sektörü tercih gerekçeniz “ çok kazandırıyor” olmamalıdır.
Olan alt yapının geliştirilmesi şeklinde olmalıdır. İkincisi o yatırıma bölge tarihsel süreç olarak aşina olmalıdır.Eğer siz olmayan bir sektörü bölgenizde geliştirmeye çalışırsanız öncelikle iki problemle karşılaşırsınız…
Bunlardan birincisi bilgi birikiminiz olmadığı için uğrayacağınız zararları telafi edecek ( uzman, kalifiye elaman, malzeme gibi) ne alt yapınız mevcut ne de sermayeniz… Ayrıca bilgi birikimi sağlamak için gereli sabır yatırımcıda yok. Zira teşvik veren “çok kar edeceksiniz” diyor, teşvik alanda çok kar etme peşinde olduğu için kısa sürede sonuca varmak istiyor.
İkincisi ise günümüz iletişim araçları o kadar gelişti ki ülkemin değil dünyanın öbür ucu ile rekabet etmek zorundasınız. Dolayısıyla olmayan bir sektörü var etmek için yapılan onca çaba maliyet demektir. Bu da yatırımcının ürününü pahalıya mal edilmesi anlamına gelir.
Gelecek hafta bölgemizde teşvikler nasıl ve nelere olmalı? Sorusuna cevap aramadan önce anımı sizlerle paylaşayım…
90’lı yılların sonu… Soğuk bir Şubat sonu-Mart başı… Zamanın Ünye İlçe Tarım Müdürü dostum aradı;
-Kaymakam Bey 20.000 civciv alıp köylüye dağıtalım, hem tavukçuluk Ünye’de gelişir hem de köylüye ek gelir kaynağı olur”dedi. Senin civciv-hanene koyup oradan köylüye dağıtabilir-miyiz? Bu konuda yardımcı olur-musun?”
Ben de hay hay… Ne demek… İstediğiniz kadar koyabilirsiniz… Lakin o civcivleri üç-beş gün nasıl yaşatacaksınız? Kaldı ki ben bu sorumluluğu üzerime almam mümkün değil. Gece-gündüz bakıcınız olmalı.
Civcivler kutuda aç susuz bir gün zor d ayanır. Salıverseniz soğuktan bir gecede ölür. Zaten yaşasalar da bir hayrı olmaz… Galiba vazgeçtiler ki bugüne kadar aramadılar.
Anım bu kadar…
Güncel bir haber… Ünye İlçe Tarım Müdürlüğü bu yıl gelir çeşidi ve köylüye ek gelir olması için yüz köylüye 7.000 adet çilek fidesi dağıtmış.
Gelecek hafta teşvik konusuna devam…
