Yeni bir araştırma, beynimizin aç olmasak bile fiziksel olarak gece yarısı pizza ve diğer abur cubur gıdalar aramaya programlanmış olabileceğini gösteriyor.
Brain Imaging and Behavior isimli dergide yayınlanan araştırma beynin, yeme ile tetiklenen ödüllendirme sistemine daha az duyarlı olduğunu, bunun da gece yarısı daha fazla atıştırmaya yol açtığını ortaya koyuyor.
Araştırma, Brigham Young Üniversitesi tarafından 15 sağlıklı kadın üzerinde çapraz geçişli olarak gerçekleştirildi.
Katılımcılara sabah saatleri (6:30-8:30 arası) ve akşam (5:00-7:00) saatlerinde düşük ve yüksek enerjili 360 gıdanın resimleri gösterilirken beyinleri fonksiyonel MR (fMRI) yöntemi ile incelendi.
Akşam, beynin altı bölgesinin hem yüksek hem düşük enerjili yiyeceklere karşı düşük aktivasyon gösterdiği belirlendi.
Yüksek enerjili yiyeceklerin (şekerleme, dondurma, fast food gibi) karşı düşük enerjili olanlara (sebze ve balık gibi) nazaran beynin dokuz bölgesinde daha büyük fMRI cevaplarına sebep olduğu tespit edildi.
Araştırmacılar, abur cuburlara karşı ortaya çıkan beyin cevaplarının ilaç ve kumar bağımlılığındakine benzer olduğunu söylüyorlar.
Uzmanlardan Travis Masterson “Akşam vakti ödüllendirme yollarında bir azalma oluyor. Gıda çekici görünmüyor ama insanlar gündüz yedikleri gıdalardan aldıkları hazzı alabilmek için yemeyi sürdürmek istiyorlar” diyor.
Katılımcılar, açlık hislerinin sabah ve akşam saatlerinde farklı olmadığını ama akşam saatlerinde sabah saatlerine göre daha fazla yiyebileceklerini ve yiyecekleri daha çok düşündüklerini bildirdiler.
Bu sonuçlar, yiyeceklerden gelen uyarılara karşı beyin cevaplarında günün zamanının rolü olabileceğini, geç saatlerde yenen gıdaların en azından görsel olarak tatmin edici olmadığını ve bunun da doymak için daha fazla yemeye yol açabileceğini düşündürüyor.
Yiyeceğin görüntüsü iştahı artırıyor
Bir başka araştırmada, gözleri kapatılan kişilerin yiyeceklerini görerek yiyenlere nazaran yüzde 22 daha az yedikleri, yeme sürelerinin daha kısa olduğu ama doyma hislerinin farklı olmadığı belirlenmişti (2).
Farelerde yapılan deneyler de bir grup nöronun aydınlık ve karanlıktan etkilendiğini gösteriyor (3).
Fareler ışığa maruz bırakıldıklarında beynin otonom sinir sistemini, vücut ısısını, açlık, susuzluk ve uykuyu kontrol eden hipotalamus’ ta bulunan nöronlardan “hipokretin” adı verilen nörotransmitter salgılanıyor.
Araştırma, uyanıklık duygusunu hipokretine bağlıyor ve antidepresif niteliği olabileceğini düşündürüyor.
Klinik çalışmalar da depresyon ve kilo artışı arasındaki bağlantıyı ortaya koyuyor.
Işığa duyarlı nöronların fonksiyonları ve yeme davranışı arasındaki bağ, gece yarısı abur cubura aşermenin birçok insan için neden irade dışı bir davranış olduğunu da açıklayabilir.
Sirkadiyen ritimler
Araştırmacılar, gıdanın akşam daha az doyurucu olmasını sirkadiyen ritimlerdeki değişikliklerle ilişkilendiriyorlar.
Sirkadiyen ritim, 24 saatlik döngüleri takip eden biyolojik olayları işaret ediyor ve sadece insanlarda değil hayvan, bitki ve hatta bakterilerde bile bulunuyor.
Gelelim neticeye
Akşam belirli bir saatten sonra yemenin sağlıklı olmadığı ve fazla kilo alınmasına yol açtığı zaten biliniyordu.
Bu araştırma, geç saatlerde yenen gıdaların beyni tatmin etmediğini yani doyma hissi yaratmadığını, bu yüzden de daha fazla yemeye sebep olabileceğini düşündürüyor.
Gece yarısı buzdolabında yiyecek şeyler aramamak için erken saatlerde yemek gerekiyor.
Kaynaklar
1. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11682-015-9366-8
2. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11836454
3. http://psychcentral.com/news/2011/11/04/brain-chemical-implicated-in-light-response/31087.html
Araştırmanın medyadaki yankıları
http://www.huffingtonpost.com/2015/05/07/brain-late-night-snacking_n_7226690.html?utm_hp_ref=science
http://www.dailytimesgazette.com/scientists-explain-why-people-have-late-night-snacks-craving/7479/
http://www.statecolumn.com/2015/05/human-brain-wired-to-crave-late-night-junk-food/
