Pek çok bilimsel araştırma “mamografi taramalarının” faydasının çok sınırlı olduğunu, zarar gören kadınların sayısının çok daha fazla olabileceğini gösteriyor.Birkaç ay önce BMJ’ de yayınlanan ve 25 senede 90 bin kadın üzerinde kontrollü olarak gerçekleştirilen araştırmada rutin taramaların meme kanseri ölümlerini azaltmadığı gibi kanser teşhisi konan her 5 kadından birinin aşırı teşhise maruz kaldığı ortaya çıktı (1).
Dünyanın en gelişmiş, en zengin ülkelerinden biri olan İsviçre’ de Swiss Medical Board (SMB), bundan böyle ülkede yeni bir mamografi programının başlatılmaması ve hâlen devam etmekte olan taramaların da sınırlandırılması tavsiyesinde bulundu (2).
Alman Tabipler Birliği (Bundesärztekammer) Başkanı Dr. Frank Ulrich Montgomery “Almanya’ da erken teşhis için sunulan tüm incelemelerin yeniden değerlendirilerek bunların fayda ve zararlarının net olarak ortaya konması gerektiğini” açıkladı (3).
Montgomery şu görüşleri dile getiriyor:
“ Tarama programlarıyla ilgili araştırmalar bu tür incelemelerin ölümleri pek az azalttığını gösteriyor.
Ayrıca bu testleri yaptıranlar her halükârda vücutlarıyla yakından ilgilenen kimseler; bunlar bir tarama programı olmadan da bu tetkikleri zaten yaptırıyorlar.
Bu tür tarama incelemeleriyle alâkalı tüm veriler bilimsel olarak analiz edilerek bunların fayda-risk oranları tam olarak tespit edilmelidir.”
Bizde ise bırakın sorgulamayı, tartışmayı, “kanser taramalarının artması” ile iftihar ediliyor (4).
Tartışma istenmiyor
Bu tür mevzular ülkemizde maalesef hiç gündeme gelmiyor daha doğrusu gelmesi istenmiyor.
Bu, kısmen doktorların “dediğim dedik çaldığım düdük” görüşünde olmalarından, kısmen “bu işten nemalananların menfaatlerinin zedelenmesi” endişesinden, kısmen “tartışma kültürümüzün olmamasından” kaynaklanıyor olabilir; başka sebepler de sıralanabilir.
Bunları gündeme getirmeye kalkanlar, “halkın kafasını karıştırmak” gibi çok aptalca bir gerekçeyle susturulmaya çalışılıyor.
Evet doğru; bu tartışmalarda kafası karışanlar oluyor ama bunlar vatandaşlar değil, kendilerine sunulan “hazır bilgileri” hap gibi yutan, “sorgulama” nedir bilmeyen veya sorgulama işine gelmeyen “tabibânın” ta kendisi.
Mamografi taramalarına karşı değilim
Mamografi tartışmalarına karşı olmadığımı kaç kere yazdım (5).
BİR: Prensip olarak mamografi taramalarına değil bunun bilinçsizce, denetlenmeyen aletlerle, yeterli eğitimi olmayan teknisyenlerle, işin uzmanı olmayan radyologlarla yapılmasına ve değerlendirilmesine karşıyım.
İKİ: Mamografiler gelişigüzel değil, bir program dâhilinde yapılmalı; kendi nüfusumuzdaki fayda ve zararları mutlaka araştırılmalıdır.
ÜÇ: Mamografi kadınlara –hele bir de korkutarak- “dayatılmamalı”, sağlayacağı yararlar ve sebep olacağı riskler herkese anlayabileceği bir dille anlatılmalı ve kadınlar ancak “onayları alındıktan sonra tarama programına alınmalıdır”.
DÖRT: Kadınlar meme kanseri konusunda bilinçlendirilmeli, kendi kendine meme muayenesi öğretilmeli ve yılda bir kere de meme muayenesi eğitimi almış doktor veya hemşire tarafından değerlendirilmelidir.
BEŞ: Meme kanserinin erken teşhisine sarf edilen emek ve masrafların bir kısmı bu hastalığın neden bu kadar arttığını ortaya koymaya ayrılmalı, bilinen risk faktörlerine karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.
Gelelim neticeye
Almanya’ da Sağlık Hizmetlerinde Kalite ve Rantabilite Enstitüsü idarecilerinden Jürgen Windeler doktor muayenehanelerinde yapılan tahlil ve tetkiklerin de sorgulanması gerektiğini açıklıyor ve şunları söylüyor:
“Prostat ve deri kanserleri taramaları ve düzenli yapılan genel “check-up” gibi incelemelerin faydası çok şüphelidir.
Hastalar, bu tetkiklerden doktorların menfaat sağladıklarını bilmelidir.”
Başka söze gerek var mı bilmem.
KAYNAKLAR
1. http://www.bmj.com/content/348/bmj.g366
4. http://ahmetrasimkucukusta.com/2014/05/26/ordan-burdan-havadan-sudan/kanser-taramalari-artti/
