Grip virüsüne karşı etkili tek ilaç olarak bilinen oseltamivir etken maddeli “Tamiflu” isimli ilacın hastalığın yayılmasını önlemediği gibi hastaneye yatışları ve hastalık komplikasyonlarını da azaltmadığı ortaya çıktı (1).Domuz gribi salgınında büyük bir korkutma kampanyası ile içlerinde Türkiye’ nin de bulunduğu dünyan
ın birçok ülkesi milyarlarca dolar harcayarak milyonlarca kutu ilaç stoklamıştı.
Tamiflu, böyle bir dünya çapında salgında milyonlarca insanın hayatını kurtaracak olan “mucize bir ilaç” olarak tanıtılmıştı ve ülkeler üretici firma Roche’ un kapısının önünde sıraya girmişti.
Oysa Dünya Sağlık Örgütü tarafından da “temel ilaçlar” listesine alınan Tamiflu’ nun iddia edildiği gibi etkili bir ilaç olmadığı bağımsız araştırma grubu Cochrane’ nin araştırmalarıyla daha o zamanlar anlaşılmıştı ve ben de bunu “Tamiflu ile alâkalı ilginç gelişmeler oluyor” başlıklı makalemle okuyucularıma duyurmuştum (2).
Roche ise, Cochrane’ nin kendi verilerini dikkate almadığını, araştırmalarına göre ilacın etkili ve güvenilir olduğunu ileri sürüyor ama bu bilgileri tüm ısrarlara rağmen “uydurma bahanelerle” bilim dünyasına sunmuyordu.
Ünlü tıp dergisi BMJ de bunun üzerine Roche’ a karşı başlattığı kampanyada bu gizli veriler açıklanıncaya kadar firmanın ilaçlarının boykot edilmesini, Tamiflu alan ülkelerin de şirketi dava etmesini isteyecek kadar ileri gitti (3).
Bu bilgileri açıklama sözü veren Roche üç sene direndi ama sonunda -baktı ki olacak gibi değil- 170 bin sayfa tutan klinik araştırma verilerini araştırmacılara sunmak zorunda kaldı.
Cochrane grubunun, 24 bin kişi üzerinde, Tamiflu ile yapılan 20 ve aynı gruptan “zanamivir” etken maddeli “Relenza” ile yapılan 26 çalışmanın verilerinin analizi şu sonuçları bildiriyor (1):
BİR: Bu ilaçlar erişkinlerde grip belirtilerini plaseboya göre bir günden daha kısa süre azaltıyor ama astımlı çocuklarda böyle bir etki yok.
İKİ: Bu ilaçlardan birinin kullanılması semptomatik grip hastalığı gelişme riskini azaltıyor.
ÜÇ: Bu ilaçlar, teşhis tanımı eksik olduğu için gribin zatürree gibi komplikasyonlarını azalttığını göstermiyor.
DÖRT: Oseltamivirin, bulantı, kusma, psikiyatrik bozukluklar ve böbrek problemleri gibi yan etkileri var.
BEŞ: Bu ilaçlar önleyici olarak veya tedavi için kullanılacağında fayda-zarar dengesi değerlendirilmelidir.
ALTI: Üreticileri tarafından ileri sürülen grip virüsüne spesifik etki mekanizması klinik delillere uymuyor.
Tamiflu mucize bir ilaç değil
Makalenin başyazarı Dr. David Tovey basın açıklamasında şunları söylüyor (4):
“Şimdi nöraminidaz inhibitörleriyle ilgili en güçlü ve kapsamlı değerlendirmeye sahibiz.
Değerlendirmemiz, başlangıçta hastaneye yatışları ve ciddi grip komplikasyonlarını önlediği düşünülen Tamiflu’ nun böyle bir etkisinin olmadığını ve orijinal yayınlarda bildirilmeyen zararlı aksi tesirlerinin bulunduğunu ortaya koyuyor.
Bu yan etkiler içinde baş ağrısı, bulantı, kusma var; bazı çalışmalar psikiyatrik bozukluklar ve böbrek problemleri riskini de arttığını gösteriyor.
Tamiflu ve Relenza grip benzeri belirtilerin erişkinlerde plaseboya göre yarım gün kısa sürmesini sağlıyor ama Tamiflu’ nun virüsün başkalarına geçmesini ve hastaneye yatmasını önlediğine ait bir delil yok.
İlaçların gribe bağlı zatürree, sinüs problemleri ve orta kulak iltihabını önlediği de belli değil.”
CDC grip bölümünden Dr. Tim Uyeki de “Kombine antiviral tedaviler daha iyi ilaçlara ihtiyacımız var ama elimizde şu anda sadece bunlar bulunuyor” diyor ve ilave ediyor (4):
“CDC, grip şüphesiyle veya kesin teşhisiyle hastaneye yatırılan her hastaya erken antiviral tedavi tavsiye ediyor.
Hastaneye yatırılan hastalarda erken antiviral tedavinin faydasını gösteren gözleme dayalı çalışmaların sayısı artıyor.”
Roche’ dan itiraz var
Üretici firma ise Cochrane raporundaki değerlendirmeleri kabul etmediğini belirtiyor:
“Verilerimizin kalite ve doğruluğuna kesinlikle inanıyoruz. Zaten tüm dünyadan 100 ilaç düzenleyicisinin karalarından da yansıyan budur ve Tamiflu gribin önlenmesi ve tedavisinde etkili bir ilaçtır.”
BMJ başyazarlarından Dr. Fione Godlee:
“Bu değerlendirme raporu, daha önce yayınlanmayan ve hatta bakılmasına bile müsaade edilmeyen klinik verilere ulaşma ve bunları kullanmak için yapılan birkaç senelik bir çabanın sonucudur.
Gelecekte, özellikle kitlesel ölçekte ilaç satın alınması ve kullanılması öz konusu olduğunda yayınlanmış ve yayınlanmamış delillerin tümü birden esas alınarak karar verilmelidir.
Kullanılan ilaçların tümü için klinik verilerin tamamına ihtiyaç vardır.”
Gelelim neticeye
Bu rapor, üretici firmanın onlarca araştırmanın verilerini tüm ısrarlara karşılık senelerce neden açıklamadığını net olarak ortaya koyuyor.
Bu rapor, Tamiflu’ nun iddia edildiği gibi çok etkili ve zararsız bir ilaç olduğunu doğrulamıyor.
Bu rapor, milyarlarca doların boşa harcandığını gösteriyor.
Continue reading below…
KAYNAKLAR
1. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24718923
4. http://www.webmd.com/cold-and-flu/news/20140410/report-questions-effectiveness-of-flu-meds
