Osmanlı İmparatorluğu’nun 600 yıldan fazla hüküm süren, geniş, toprakları üzerinde kurulan devletlerden bugün ayrı sınırlar ve adlarla dünya üzerinde bilinen, görünenler var. Bunlar kaç yıl süreyle, Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyetinde kalmış, Mehmet Mete arkadaşımızın bir araştırmasından öğreniyoruz. Şöyle bir bakalım:
Bulgaristan: 545 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalırken;
Yugoslavya : 539 yıl
Romanya : 490 yıl
Ürdün : 402 yıl
Arnavutluk : 435 yıl
Suriye : 402 yıl
Irak : 402 yıl
Lübnan : 402 yıl
İsrail : 402 yıl
Yemen : 401 yıl
Katar : 400 yıl
Bahreyn : 400 yıl
Umman : 400 yıl,
Yunanistan : 400 yıl
S. Arabistan : 399 yıl
Sudan : 397 yıl,
Mısır : 397 yıl
Kuveyt : 381 yıl
Libya : 394 yıl,
Somali :350 yıl,
Habeşistan : 350 yıl,
Cezayir : 313 yıl,
Tunus : 308 yıl,
Kıbrıs: 293 yıl,
Girit : 267 yıl. Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır.
Görülüyor ki, Osmanlı İmparatorluğu güçlü olduğu dönemlerde, kuvvetli olduğu yıllarda ki bu süreler 545 yılla başlayıp, 267 yılla sona eriyor.
Bu hâkimiyet, bir otorite, ama hep aynı anlayış ve kabulleniş yönetimiyle hareket edilmesi gerçekleriyle karşılaşılmaktadır.
Farklı uzaklı, değişik iklim ve farklı yöneticilere rağmen, “Osmanlı emirleri”nin bütün imparatorluk topraklarında aynı anlayış içinde uygulandığına hayret eden Amerikalılar, Osmanlı’nın emir-komuta zincirini araştırdıklarında, sistemin en ön önemli özelliğinin “Emrin çok açık olduğu” ve “Verilen emirlere kesin uyum”un sağlandığını tespit etmişlerdir.
Bu açıklık, anlaşılırlık, Osmanlı İmparatorluğunun hâkimiyeti altında bulunan topraklardaki yönetimlere yardımcı olmuştur, kolaylık sağlamıştır.
